Vandaag motte veer ’t ens höbbe euver éch belangrieke zake, laeve en dood, proost en troost. Pas bewaerdje emes in ‘n paneldiscussie det sjtreektale zo wie Limburgs veural taaltjes zeen veur de leuk, veur feestjes, mer det ze neet gebroek waere op momente die d’r ech toe doon. Neet bie zakelikke deals beveurbeeld. Waat ‘ne onzin, juus op de belangrieke momente in ’t laeve wils se dien modertaal heure. ’t Laeve dreijt neet óm zakelike deals. Bie ’n gebaorte, op dien broelof, op ’n oetvaart, bie al die grote laevesgebeurtenisse griepe veer nao ós modertaal.
Jaore geleje bön ich mien modertaal pas ech gaon waardere. Det kwoom door Bart. Ich waas leraar Nederlands op Broekhin in Remunj toen Bart, ‘ne jóng van mien vmbo-2 mentorklas nao de les nog aeve bleef hange. Hae kwoom vertèlle euver zien rol bie de jeugraod in Beesel en hae vónj det ich ens get in de les mós doon mit ‘t leedje van Rowwen Hèze ‘De peel in brand’. Hae citeerdje ‘n paar zinne ‘Toen ik nog hiel klein waas en van 't leave niks begreep, Allien mar speulde oot en sleep…’ Hae haaj vólges mich melancholie ontdektj.
Hae keek enorm oet nao de vastelaovend. We kaldje nog efkes euver sjieke Limburgse tekste en ich kwoom mit Halt mich ens vas van Frans Pollux. Ich kós Frans in dae tied ‘n bietje ómdet ich destieds dichter waas en we same ’n leedje zouwe gaon sjrieve.
Die plaat vónj Bart ouch sjiek. Mit mien vak kós d’r niks. ’t Bleek achteraaf mien lèste gesjpek mit Bart.
Hae is ’n waek later, net nao de vastelaovend gesjtórve aan ’n zeldzame hertaafwieking. Ich kin ’t nao al die jaore nog stjeeds neet mit dreug uig sjrieve.
Op sjool organiseerdje we ’n herdinkingsdeenst en ich vroog Frans Pollux om ‘n sjökske te sjrieve veur Bart. Pollux sjprook ós, de klasgenote, lerare vrunj en aojers van Bart in zien sjtök heel direct aan in ’t Venloos. ‘Vrinde van Bart, De stels dich de vastelaovend anders veur. Met alle clichés, d'rop en d'raan. Dreej daag efkes alles vergaete, dreej daag dien proefwerke en dien schoélgezeik achter dich laote, dreej daag Limburgse leedjes zinge, dreej daag - as neemus kiek – beer drinke. Breezer messchien. Ik dink det Bart zich de vastelaovend zoë auk veurstelde. En det hae dao al ein jaor nao oét 'nt kiéke waas.’ Toen ich de tekst in de aula väörloos, veuldje det zo bezunjer en zo dunbie, es of Bart d’r bie waas. Natuurlik kwoom ’t doordet we op det moment ós pien same koste deile, mer ’t waas ouch ’t feit det ’t in ’t plat waas. De taal die Bart ’t leefs nog tot zien negetigste gespraoke haaj vólges zien bèste vrunj. Om de zoväöl jaor steit d’r róndj de vastelaovend ’n sjiek stjök inne gezet euver Bart en wie zien vrunj ‘m blieve herdinke. Det waas ouch de wins wo Pollux mit aafsjlaot.
Op momente desse troost neudig höbs vinjs se die döks in dien modertaal. Kiek mer ens nao alle ‘soms is 't beater iets moeis te verleeze, beater verleeze dan dat ge 't noeit het gehad’ in rouwadvertenties. Monumenta deej ’n paar jaor geleje ’n ongerzeuk nao oetvaartmeziek en in Limurg is de top 5 volledig Limburgstalig: De neus umhoeg, veldboeket, veur os mam, geneet van ’t laeve en ’t kapelke.
Neet allein op momente des se troost neudig höbs is dien modertaal d’r veur dich, ouch op momente van groot gelök. Katja Henz, trouwambteneer in Mestreech verteldje mich det d’r väöl sjtèlle zeen die ’ne trouwspreech in ’t Limburgs wille en die ’t joawaord ouch in ’t Limburgs wille gaeve. Det moog. Es de getuuges, ambteneer en beide partners de taal good genog sjpaeke, moogs se ouch ’n regionale taal gebroeke. Trouwe in ’t Limburgs kint dus geweun en gebeurt op grote sjäöl. Ouch bie gebaortes versjiene d’r sjteeds meer Limburgstalige gebaorte- en fellicitatiekaertjes. Gemeinte Eijsden-Margraten guf aojers ’n rompertje in ’t plat, in Roerdalen kriege aojers ’n prentebook in ’t plat.
Op echt belangrieke momente is dien modertaal d’r veur dich
. En veur dae deskundige dae mit echt belangrieke momente zakelikke deals bedoeldje: loester ‘ns nao de Peel in brand, det zou dich good doon, mit dien zakelikke deals.
