ColumnsFrits Criens

Column Modertaal: VAN DE door Frits Criens

Midden Limburg

Ellie vertèldje äöver Sjang van de Meule. Dae sjreef zich Nijssen, mer vreuger waerdje achtername amper gebroektj. Miense haje eine bienaam. Det is get angers as eine sjeldjnaam. In het geval van Sjang verwees de bienaam nao zien herkomst: ein mäöle in Liëwe die d'r allang neet mier sjteit. Anger väörbeeldje mèt 'van de': Drees van de Sjpik en Sjaak van de Baelebos. 'Van de' is normaal, mer soms mót 'oet de'. Mien sjoeënmoder waas Mie oet de Hook. En Mam oet de Waerd waas ein bekindje kasteleinsvrouw. Ich haaj twië tantes die Lies hete. De tante die we het minst zoge, ómdet ze wied eweg woeëndje in Roggel, waas tante Lies van de Hei. Die anger waas gewuen tante Lies.

 

Het systeem mèt de väörnaam gevolgdj door 'van de' is neet altied dudelik. Zeker neet as verweze waertj nao ein beroep. Waas Sef van de Fietsemaeker de zoon van de fietsemaeker, of waas hae zelf rijwielhersteller? Det lètste dus. Mer Frieda van de Fietsemaeker repareerdje gein fietse, ze waas allein getrouwdj mèt Zef. En óm het nog ingewikkeldjer te make: Ger van de Fietsemaeker, is allebei: zoon van eine fietsemaeker en fietsemaeker. Gelökkig väör Ruud, kleinzoon van Sef, zoon van Ger én fietsemaeker is het aod systeem van name oet de mode.

 

Sommige biename wore ónbegriepelik en kóste opgevatj waere as sjeldjname. Aan eine  randj van Haelen loge twië klein huuskes. In ein woeëndje Tjeu en Mietje van de Sjlók. Ze kwome dökker bie ós naeve. Noeët same. Mietje te voot, Tjeu op de fiets. Dae keek gewuenlik nors väör zich oet. Ich höb as kindj altied gedachtj det het kwoom vanwaege dae naam. 'De Sjlók', det mós waal eine sjeldjnaam zeen, nemes kós mich de beteikenis oetligke. Zoje Mietje en Tjeu det zelf höbbe gekindj? Zoeë zit ich nog mèt eine bienaam te kieke dae ich neet kan thoesbringe. Det is de sjöldj van mien moder. Ich vroog altied nao as ze eine naam neumdje dae ich neet good gehuurdj of versjtange haaj. As ich dan zag: 'Waem?' waas häör vast antjwaord: 'Jan van de Vaem.'

 

2023, waek 33

Frits Criens

Frits: stadsdichter van Leudal, publiceert proza, poëzie, light verse en toneel in ABN en dialect. Zijn column Modertaal was bijna een kwart eeuw lang een van de hoogtepunten in Dagblad de Limburger. Ernst en humor zijn twee gelijkwaardige elementen in zijn werk, dat helder is en direct. Criens is een innemend performer en verteller die lezers en luisteraars boeit en meeneemt in zijn gedichten en verhalen.