Nederland kent in de eerste helft van de 20ste eeuw een groot aantal getalenteerde vrouwelijke kunstenaars. Zij maken onderscheidend werk en doen hierin niet onder voor hun mannelijke collega’s. Toch krijgt hun werk lang niet altijd de aandacht die het verdient. Om dit recht te zetten, organiseren Museum Dr8888 en De Wieger Deurne de tentoonstelling Vrouwenpalet.
Centraal staan 100 werken van 24 vooruitstrevende Nederlandse kunstenaars zoals Charley Toorop, Jacoba van Heemskerck van Beest, Else Berg, Lou Loeber, Alida Jantina Pott, Jo Koster, Edith van Leckwyck, Anna Sluijter, Nola Hatterman, Elisabeth Stoffers en Jemmy van Hoboken. Er is ruim aandacht voor de levens van de vrouwen en de keuzes die zij voor hun carrière maakten. Bij de tentoonstelling is een uitgebreid randprogramma samengesteld en er verschijnt een boek in samenwerking met Uitgeverij Waanders.
De 24 kunstenaars nemen allemaal hun eigen plaats in de moderne kunstgeschiedenis in, werkend in stijlen als het kubisme, expressionisme, luminisme, sociaal realisme, nieuwe zakelijkheid, cobra en abstract expressionisme. Ze hebben zich losgemaakt van de tradities, waarbij vrouwen vooral geacht werden om lieflijke landschappen of stillevens te schilderen. Ze maken nu bewuste keuzes voor avant-garde stijlen en gedurfde onderwerpen. Lou Loeber schrijft zelfs een theoretische grondslag voor haar werk. Veel van deze vrouwen zijn sociaal bevlogen, bereisd en staan open voor nieuwe levensbeschouwelijke opvattingen.
Hun werk is in meerdere gevallen maatschappijkritisch. Anneke van der Feer bijvoorbeeld, is haar leven lang communistisch. De kritieken zijn wisselend. Vooral bij de sociale onderwerpen vroeg men zich af of het wel ‘vrouwelijk’ genoeg was. Het gedurfde werk van Hanny Korevaar werd zelfs eens ‘een afschuwelijke degeneratie’ genoemd. Om het samen te vatten met de woorden van Charley Toorop: “De strijd tussen vrouw zijn en scheppend weten”.
Een eigen creatief leven
Vrouwenpalet laat niet alleen werk van deze getalenteerde vrouwen zien, maar gaat ook dieper in op de achtergronden van hun levens. Wat zijn de (on)mogelijkheden voor vrouwen en welke keuzes moeten ze maken? Naar voren komt hoe zij de durf hebben om zich te onderscheiden en hoe ze zich staande houden in een door mannen gedomineerde kunstwereld. Vrouwen krijgen steeds meer kansen om zich te ontwikkelen in deze periode, maar huwelijk en het gezinsleven hebben wel grote invloed op hun carrière. Alida Jantina Pott, een actief lid van De Ploeg, stopte bijna geheel met werken nadat ze kinderen kreeg. Charley Toorop trouwde, maar scheidde ook weer. Ze zei: “Ik geloof niet, dat je je werkelijk aan een man kunt geven, met hem kunt meeleven, als je een eigen sterk creatief leven hebt”. Verschillende vrouwen trouwen, niet zo gek, met een kunstenaar.
Stereotypes
Vanuit het historische verhaal legt de tentoonstelling een link naar het heden. Door de verhalen van de 24 vrouwen te verbinden met ervaringen van nu, wordt duidelijk waar staan we staan ten opzichte van een eeuw geleden. Er zijn verschillen maar er is ook veel herkenning waar het onderwerpen als opleiding, gezinsleven, vriendschappen, kritiek, onzekerheid, zelfvoorzienend leven, ziekte en afscheid nemen betreft. In een audiotour bij de tentoonstelling komen deze onderwerpen aan de orde, maar ook: hoe is het in de 21e eeuw gesteld met tentoonstellingen rond vrouwen en met hun werk in (museale) collecties. Zijn de verschillen beslecht of bestaan de hardnekkige stereotypes en vooroordelen nog steeds?
