Wim Janssen (1945), geboren en getogen in Roggel is een gepassioneerd liefhebber van het kerkorgel. Dat is niet verwonderlijk wanneer je weet dat de tegenwoordig in Leveroy woonachtige Janssen, zijn hele werkzame leven als orgelbouwer bij Orgelbouw Verschueren in Heythuysen heeft gewerkt. Een baan die hem naar heel veel verschillende landen bracht.
Ook na zijn pensioen is Wim Janssen bij de orgelbouw betrokken gebleven. Zijn voormalige werkgever doet nog geregeld een beroep op de grote kennis en vaardigheden van Wim en andere oud-werknemers.
Wanneer ik Wim Janssen spreek is hij net teruggekeerd uit Enkhuizen, waar hij drie dagen meegeholpen heeft aan het intoneren van een nieuw orgel in een oude orgelkas uit 1549. “Achter het historische front van dat orgel wordt daar een compleet nieuw binnenwerk gebouwd. Het is één van de oudste en mooiste orgelkassen van Nederland”, vertelt Wim enthousiast. De reden van mijn bezoek aan Wim Janssen is echter niet het orgel in Enkhuizen maar het Doe-orgel dat Wim Janssen ooit heeft bedacht en gebouwd.
Een klein orgel, zó slim gemaakt, dat kinderen het zonder veel instructie zelf in elkaar kunnen zetten en dat gebeurt ook op de scholen die Wim Janssen met zijn Doe-orgel bezoekt.
“Als de kinderen niet naar het orgel komen, moet het orgel maar naar de kinderen gaan”
“Kinderen komen tegenwoordig niet of nauwelijks nog in een kerkgebouw en daardoor blijven ze onbekend met het kerkorgel. Dat vind ik heel jammer”, stelt Wim Janssen. Om kinderen toch kennis te laten maken met dit instrument heeft Janssen in 2012 een klein en gemakkelijk op te bouwen en te demonteren orgel gebouwd en daarmee bezoekt hij op verzoek basisscholen. Wim Janssen: “Wat moet je anders? Als de kinderen niet naar het orgel komen, dan moet het orgel maar naar de kinderen gaan! Het orgeltje dat ik bedacht heb, werkt trouwens precies eender als zo’n groot kerkorgel. Die techniek vinden de kinderen altijd fascinerend. Inmiddels zijn er honderden zogenaamde Doe-orgels naar mijn ontwerp gebouwd en die hebben hun weg over de hele wereld gevonden, van Noord-Amerika tot ver in Azië. Elk Doe-orgel wordt volledig ambachtelijk gemaakt en gestemd. Met goede materialen die je ook aantreft in een groot pijporgel zoals eikenhout voor de pijpjes en schapenleer voor de balgen. Het orgeltje is prima te bespelen want de orgelpijpen zijn door vakmensen geïntoneerd en gestemd zodat elke pijp de juiste toon voortbrengt. Er zijn ook mensen die de bouwtekeningen bestellen en het orgel zelf bouwen.”
Kist op wieltjes
Tegenwoordig zijn er in Nederland meer orgelliefhebbers die met een Doe-orgel basisscholen bezoeken. Wim Janssen neemt een groot deel van de provincie Limburg voor zijn rekening. Het Doe-orgel bestaat uit 128 aparte onderdelen die Wim in een kist op wieltjes in zijn auto mee kan nemen. Wim Janssen is dan wel professioneel orgelbouwer en heeft echt geen pedagogiek gestudeerd, maar hij past wel het moderne onderwijsprincipe van ervaringsleren toe. Wim Janssen: “Onlangs was ik nog op een school in Sittard. Nadat ik een inleidend praatje gehouden had over de gebruikte techniek en de verschillende materialen die voor een orgel gebruikt worden, gingen drie groepen van acht leerlingen helemaal zelfstandig aan de slag. Ik laat ze altijd zelf hun gang gaan en zoveel mogelijk zelf ontdekken hoe een orgel in elkaar zit.
Geloof me, binnen één uur hadden ze van 128 losse onderdelen een orgel gebouwd, dat ze natuurlijk ook mochten bespelen.
Ze vonden het geweldig en hadden in korte tijd héél veel over muziek en techniek geleerd. Na het werken aan het Doe-orgel bezoek ik aansluitend met de leerlingen in de regel ook het orgel in de plaatselijke kerk. Voor zover het mogelijk is, kunnen ze daar in kijken en natuurlijk mogen ze er even op spelen.
Gratis workshop voor scholen
Tegenwoordig kom je op scholen niet meer zo gemakkelijk binnen. Dat vind ik best wel jammer. Hopelijk verandert die situatie weer. Ik laat in ieder geval geen kans onbenut om door middel van het Doe-orgel aandacht te vragen voor onze kerkorgels en de muziek die ervoor geschreven is. Scholen kunnen mij altijd voor een workshop telefonisch benaderen op 06 43867105 of via w.j.jans@outlook.com. Aanmelden voor een workshop kan ook via een van de dertig orgelkringen die onze provincie rijk is. (secretaris@stichting-sol.nl)
Door ondersteuning van de Stichting Samenwerkende orgelkringen Limburg (SOL) die het kerkorgel promoot en orgelconcerten door de hele provincie organiseert en
door een financiële bijdrage van de Provincie Limburg, kan dit project aan scholen gratis aangeboden worden.
Wat wil je nog meer? Overigens mogen ook andere belangstellenden voor een workshop gerust contact met mij opnemen. Ik sta ze allemaal heel graag te woord,” aldus Wim Janssen.
Barrelpiano
Voor dat ik huize Janssen verlaat toont Wim mij in zijn werkplaats een zelfspelende piano uit het begin van de vorige eeuw die hij momenteel restaureert.
Het kon zomaar de voorloper van de jukebox zijn, want deze zogenaamde barrelpiano stond vroeger in cafés. Je moest er een muntje in stoppen en dan begon het instrument te spelen.
Wim demonstreert het ingenieuze instrument dat afkomstig is uit een kasteel in de buurt van Rochefort. Het produceert een flinke bak vrolijke herrie. Wanneer Wim Janssen dit instrument mee naar een school zou kunnen nemen, zou hij net als met het Doe-orgeltje van succes verzekerd zijn. Daar is deze barrel piano net wat te groot en te zwaar voor, maar wel heel leuk!
