Nauwelijks heeft de draak van Beesel het loodje gelegd of een nieuw vuurspuwend monster komt uit zijn krochten gekropen, deze keer in Heel. Het grote verschil tussen de draak van Beesel en zijn soortgenoot in Heel is dat de Beeselse draad één keer in de zeven jaar opduikt terwijl de draak van Heel ieder jaar vlak vóór de jaarlijkse kermis tevoorschijn komt.
In 2001, na 87 jaar van relatieve rust dook de Heelder draak weer op in de jaarlijkse processie van Heel die traditioneel op de eerste zondag van september wordt gehouden als opstart voor de jaarlijkse kermis in Heel. De revival van de draak kwam min of meer op initiatief van de toenmalige burgemeester Karel van Soest.
In de processie is de draak het symbool van het kwaad waarmee na afloop van de processie afgerekend dient te worden. Het spreekt voor zich dat het bestrijden van het kwaad van oudsher is voorbehouden aan de schutterij en wie kan dat dan beter doen dan de koning van schutterij St. Sebastianus van Heel. Geheel volgens traditie wordt de draak door de schutterskoning met zijn sabel doorboord en zal het monster luid brullend en rook spuwend de geest geven.
Het kwaad is weer verslagen en Heel kan weer met een gerust hart kermis vieren.
Uit de oudste archiefstukken van schutterij St. Sebastianus Heel blijkt dat de drakenlegende in de kermisprocessie van Heel terug gaat tot vóór 1846. In het oudst bewaarde kasboek van de schutterij uit die tijd staan kosten vermeld die betrekking hebben op de draak in de jaarlijkse kermisprocessie van Heel. In het reglement van de schutterij dat ook uit die tijd stamt staat in artikel 12 te lezen dat ‘den Koning zal verpligt zijn van op 1ste Kermesmaandag namiddag 3 uuren den draak te steken met eene houten peek of lans.’
Het verhaal van de draak is meestal gebaseerd op de eeuwenoude legende van Sint Joris en de draak. In die legende bevrijdt Sint Joris de koningsdochter die geofferd moest worden om de draak tevreden te stellen.
Volgens oude geschriften, maar vooral ook volgens de overlevering wijkt het verhaal van de draak van Heel nogal af van de bekende versie van Sint Joris en de draak.
Volgens de overlevering huisde eeuwen geleden in de moerassige uiterwaarden van de Maas een reusachtige draak onder een eeuwenoude eik. De draak waakte over een drie meter hoog witmarmeren afgodsbeeld van de heilige Helena, moeder van de Romeinse keizer Constantijn de Grote dat tussen de wortels van de oude eik verborgen lag. Omdat het beeld zeer waardevol was probeerden de inwoners van Hedele – zoals Heel in die tijd werd genoemd – het beeld op te graven.
Als weer iemand in de buurt kwam van de oude eik kwam de draak uit zijn hol tevoorschijn en deed een verwoestende uitval naar de inwoners van Hedele en zorgde voor angst, dood en verderf onder de bevolking. Toen op een zekere dag een jonkvrouwe van Kasteel Heel of kasteel Osen de eik passeerde deed de draak weer een aanval maar uit het niets verscheen plotseling een onbekende ridder die het monster doodde. Even onverwacht als hij gekomen was verdween de koene ridder weer. In optocht werd het dode draak door de straten van Hedel gedragen. De legende van de draak van Heel was geboren.
Het is opvallend dat de draak in de regio’s Beesel, Swalmen, Asselt en Heel altijd een speciale rol heeft gespeeld. Waarom dat zo is, daarover heeft Hugo Luijten, historicus uit Heel een mogelijke theorie. “Dat rijtje Beesel, Swalmen, Asselt en Heel ligt volgens mij op de Roerdalslenk en de Peelrandbreuk en diep in de grond ontstaan soms aardschokken zoals we in de jaren ’90 hebben gemerkt. Uit de overlevering weten we dat die aardschokken zich ook al in de middeleeuwen hebben voorgedaan. Nu weten we hoe die aardschokken ontstaan, maar in de middeleeuwen natuurlijk niet. Het is daarom niet ondenkbaar dat de mensen in die tijd dachten dat er een draak moest zitten.” Om er vervolgens lachend aan toe te voegen: “Maar of die bewering hout snijdt durf ik niet te zeggen.”
Volgens Wim Coolen, voorzitter van de Heemkring Heel is er toch nog een opmerkelijk verschil tussen de draak van Beesel en de draak van Heel. “Mytholisch zou de Beeselse draak een Noorse draak zijn gezien zijn lange slanke vorm en zou de Heelse draak, afgaande op zijn ronde, meer bourgondische vorm een Maaslandse draak zijn.”
Hoe dan ook, de draak heeft al eeuwenlang een opvallende rol gespeeld in de gemeenschap Heel. Zo heeft de draak altijd al een gezichtsbepalende rol gespeeld in de Heelder vastelaovendj al is het niet ‘in levende lijve’. In 1897 verscheen de eerste vastelaovesgezèt van de Gangmaekers Heel onder de naam D’n Draak en dat is tot de dag van vandaag zo gebleven. Ook het vastelaovesmonument van Heel dat op het pleintje ’oppe Linj’ staat laat een Gangmaeker zien met aan zijn voeten de draak.
Zondag 3 september a.s. zal de kermisprocessie met in hun midden de draak van Heel weer door de kern van Heel trekken.
Naast de kerkelijke inbreng zullen ook harmonie De Vriendenkrans, drumfanfare Animato, schutterij Sint-Sebastianus, Vastelaovesvereniging De Gangmaekers, Haelder Aod Jeugdprinse en het kerkelijk zangkoor hun medewerking verlenen. Na aankomst bij het pleintje ‘Oppe Linj’ vlak bij de kerk zal de processie ontbonden worden en zal naar eeuwenoude traditie de draak gestoken worden door de koning van de schutterij.
Bevrijd van alle mogelijke onheil kan dan de kermis losbarsten met vertier voor jong en oud!
