VerhalenJan Kessels

Familie- en streekgeschiedenis in het Rhidoc Thorn

Thorn / Midden-Limburg

Aan het historische plein Wijngaard in Thorn (Wingerd in Thorns dialect) ligt naast de statige oude gebouwen het modern ogend oud-gemeentehuis van de vroegere gemeente Thorn. Dit gemeentehuis van Thorn is in oktober 1960 in gebruik genomen nadat het voormalige patronaatgebouw op die plek is afgebroken.

Na de gemeentelijke herindeling van 2007 toen Thorn een kern werd van de nieuwe gemeente Maasgouw koos men voor Maasbracht als plek voor het gemeentehuis van Maasgouw en is het oud gemeentehuis van Thorn een Cultuurhuis geworden waarin verschillende culturele instellingen onderdak vinden waaronder het Regionaal Historisch Informatie- en Documentatie Centrum, kortweg Rhidoc genoemd.

Het Rhidoc is een voortzetting van de studiezaal van het gemeentearchief van de voormalige gemeente Thorn. Vanaf 2008 is het Rhidoc officieel opgenomen in de organisatie van de gemeente Maasgouw.

Het Rhidoc Thorn kent een langere aanloopperiode. “In 1974 trad het Verfijningsbesluit Historische Stadskernen in werking,” vertelt Peter Roost, oud-streekarchivaris en oud-gemeentearchivaris van de vroegere gemeente Thorn. “Gemeenten met een historische stadskern konden op grond hiervan een jaarlijkse financiële uitkering tegemoet zien, afhankelijk van de grootte van de kern en het aantal monumenten. Daarvoor moest men wel aantonen dat men op bepaalde historische landkaarten voorkwam als plaats met een stedelijke bebouwing. De gemeente Thorn met haar groot aantal monumenten wilde natuurlijk graag mee eten uit die ruif en slaagde erin om met hulp van de rijksarchivaris in Limburg en de gemeentearchivaris van Roermond de nodige bewijsmaterialen boven water te krijgen. In die periode ontstond ook het idee om meer aandacht te gaan schenken aan de rijke en boeiende historie van Thorn

Een van de ambtenaren kreeg de vraag of hij ervoor voelde om de opleiding tot archivaris aan de Rijksarchiefschool te gaan volgen. De betreffende ambtenaar accepteerde die uitnodiging en dat leidde ertoe dat hij per 1 mei 1982 werd benoemd tot gemeentearchivaris van Thorn in de zin van de Archiefwet. Hij werd onder meer belast met het beheer van de historische archieven en het opbouwen van een historisch centrum. Al snel daarna volgde de oprichting van Geschied- en Heemkundekring ‘Het Land van Thorn’ en werd het gemeentehuis uitgebreid met een studiezaal waar onderzoekers naar de geschiedenis van Thorn en omstreken of naar hun eigen familiegeschiedenis gebruik konden maken van een grote collectie bestanden in de vorm van fotokopieën van zowel kerkelijke als wereldlijke instellingen. Toen de gemeente Thorn op 1 januari 2007 opging in de gemeente Maasgouw kon er natuurlijk niet meer gesproken worden van het gemeentearchief van Thorn en kreeg het de naam Rhidoc, Regionaal Historisch Informatie- en Documentatiecentrum. ”

 

Geschiedenis en met name de familiegeschiedenis staat in de belangstelling, niet in de laatste plaats door populaire televisieprogramma’s als ‘Andere Tijden’ en enige tijd geleden het programma ‘Verborgen Verleden’ waarin prominente Nederlanders probeerden te achterhalen wie hun voorouders waren en hoe zij hebben geleefd. Voor veel mensen is geschiedenis immers niet alleen een zaak van staatshoofden en oorlogen maar zeker ook van de historie van eigen dorp, stad of streek en bovenal van de eigen familie. Helaas vind je die meestal niet in een of ander geschiedenisboek zoals de grote geschiedenis maar moet je zelf op zoek en dat is niet altijd even gemakkelijk. Zeker niet als men iets verder wil graven in het verleden. Het Rhidoc aan de Wijngaard in Thorn biedt dan vaak de oplossing. “Bij volwassenen reikt de kennis van de geschiedenis van de eigen streek vaak niet verder dan de eigen leeftijd en daarnaast nostalgisch e herinneringen aan ouders en grootouders,” meent Peter Roost. “De tijd daarvoor vormt vaak een groot zwart gat. Als je hen vertelt dat bijna tweehonderd jaar geleden de meeste bewoners van onze streek voor aansluiting met België kozen kijkt men je ongelovig aan.” Alleen het besef van het verleden kan ons het heden doen verstaan.

“Het Rhidoc wordt gerund door een vijftal vrijwilligers, die middels een vrijwilligerscontract deel uitmaken van het personeelsbestand van de gemeente Maasgouw”, vervolgt Peter Roost. “Voor onderzoekers en geïnteresseerden in familiegeschiedenis, plaatselijke- en streekgeschiedenis beschikken wij over een schat aan informatie. Wij hebben geen originele archiefstukken want die worden in daarvoor geschikte archiefbewaarplaatsen bewaard, maar we hebben wel fotokopieën en microfiches van doop- trouw- en begraafregisters, burgerlijke stand, notariaten en schepenbankregisters. Het oudste doop- trouw- en begraafregister in ons archief is uit 1562 van de gemeente Nederweert. We hebben zelfs een groot bestand van het abdijarchief van Thorn van voor de Franse tijd. Daarnaast hebben we natuurlijk allerlei bestanden die onze vrijwilligers in de loop van de tijd gedigitaliseerd hebben.”

De archieven van het Rhidoc zijn voor iedereen toegankelijk. “Wat dat betreft hebben we geen drempel”, zegt Peter Roost. “Behalve vragen van de gemeente en andere instellingen krijgen we ook regelmatig mensen over de vloer die bezig zijn met stamboomonderzoek. Men wil dan behalve namen en data van voorouders ook graag wat meer informatie over de tijd waarin hun voorouders leefden. Ook wat dat onderdeel van de genealogie betreft kunnen ze hier hun hart ophalen. Wij hebben ruimte voor zo’n tien bezoekers per dag."

Voor mensen die zich voor het eerst in de jungle van archieven wagen kan het best lastig zijn om de juiste weg in de wirwar van namen en data te vinden. “Dat hoeft geen probleem te zijn”, meent Peter Roost, “onze vrijwilligers zijn graag bereid zo iemand op weg te helpen.”   

 

Het werkterrein van het Rhidoc beperkt zich niet tot historische gegevens over Thorn en Maasgouw, maar beslaat een groot deel van Midden-Limburg van Leudal tot in de Belgische grensstreek en van Stramproy tot in de Roerstreek. “Dat is vooral interessant voor mensen die met stamboomonderzoek bezig zijn”, meent Peter Roost. “Ook al in een grijs verleden trokken mensen weg uit hun geboortestreek om zich elders te vestigen. Als dan blijkt dat hier een stukje van hun familiegeschiedenis is terug te vinden, geeft dat voldoening, daar doe je het immers voor.”

 

Het spreekt voor zich dat het Rhidoc open staat voor aanvulling van hun historische verzamelingen. “Mocht iemand toevallig bij het opruimen van een zolder nog oude historische boeken of platen tegen komen, schroom dan niet bij het Rhidoc in Thorn langs te gaan. Het zou zonde zijn als belangrijke informatie uit het verleden door onwetendheid wordt weggegooid”, besluit Peter Roost. 

Het Rhidoc is geopend op dinsdag t/m donderdag van 10.00 uur tot 16.15 uur.