Gedeputeerde Staten van de Provincie Noord-Brabant en de Provincie Limburg hebben ingestemd met het ontwerpbesluit om het Natura 2000-beheerplan Peelvenen aan te passen.
Daarmee komt de vrijstelling van vergunningen voor het beregenen van open teelten te vervallen.
Het ontwerpbesluit ligt 6 weken ter inzage en in die periode kunnen zienswijzen worden ingediend. Ook is een intentieovereenkomst in ontwikkeling tussen waterschappen en provincies voor een overgangsperiode van twee jaar zodat agrariërs tijd krijgen om aan te kunnen passen aan de nieuwe omstandigheden.
In de afgelopen jaren was aan agrariërs in de Peelvenen vrijstelling verleend zodat zij zonder vergunning kunnen beregenen. De Raad van State heeft echter in 2021 geconcludeerd dat deze vrijstelling niet rechtmatig is op grond van wetgeving rondom Natura 2000-gebieden. Provincies hebben de taak om in Natura 2000-gebieden flora en fauna te beschermen.
Dilemma
De beide provincies zitten in de Peelvenen met een moeilijk dilemma. Verdroging door klimaatverandering en het intensieve gebruik van grondwater voor verschillende toepassingen hebben voor de Peelvenen tot een onhoudbare situatie geleid. De bijzondere natuur in dit Natura 2000-gebied wordt steeds verder aangetast. In droge periodes zijn veel agrariërs in het gebied met de huidige teelten afhankelijk van beregening van hun gewassen. Grondwatervoorraden slinken hiermee echter nog verder met nadelige gevolgen voor de beschermde natuur en de landbouw zelf. Los van dit dilemma is gebleken dat het juridisch gezien niet toegestaan is om vrijstelling te verlenen op beregening.
“In Brabant willen we grote opgaven in het landelijk gebied samenpakken: natuurbescherming, verdrogingsaanpak en het bieden van perspectief voor de landbouw”, aldus Hagar Roijackers, gedeputeerde Water, Natuur en Gebiedsgerichte aanpak van de Provincie Noord-Brabant. “Dit brengt dilemma’s met zich mee: welke ruimte is er voor welke functies? De uitspraak van de rechter over beregening in de Peelvenen vraagt nu van ons om de natuurbescherming als primair vertrekpunt te nemen." Gedeputeerde Landbouw, Voedsel, Bodem en Brede Welvaart Elies Lemkes-Straver haakt daar op in: “Maar we hebben ook begrip voor de belangen van agrariërs. We gaan met de betrokken overheden en met de omgeving samen onderzoeken op welke manier we kunnen komen naar een grondwaterbalans en een gebiedsbescherming die perspectief blijft houden voor een landbouw die passend is nabij de natuur.”
Intentieovereenkomst
De provincies begrijpen dat dit besluit forse consequenties heeft voor de agrariërs in het gebied. Daarom werken provincies en waterschappen samen aan de invulling van een overgangsperiode van twee jaar. In de deze periode kunnen agrarisch ondernemers zich voorbereiden op een bedrijfsvoering die minder of niet afhankelijk is van beregening en die samenwerkt met het natuurlijke water- en bodemsysteem. In aanvulling daarop werken de provincies aan een methode om beregening te beperken gedurende deze twee jaar. Tijdens de overgangsperiode is beregening onder voorwaarden mogelijk, maar gelden er wel grenzen.
Op het moment dat grondwaterstanden te ver wegzakken en de kwetsbare toestand van de Peelvenen dreigt te verslechteren, worden beperkingen opgelegd voor beregening uit grondwater.
De afspraken voor de overgangsperiode worden vastgelegd in een intentieovereenkomst. De uitwerking vindt komende tijd plaats en de periode gaat van start zodra het beheerplan definitief is vastgesteld, wat naar verwachting rond de zomer van dit jaar gaat gebeuren.
Geert Gabriëls, gedeputeerde Natuur, Milieu en Erfgoed van de Provincie Limburg: “De rechter heeft aangegeven dat vrijstelling van beregening niet meer opgenomen kan worden in het N2000-plan de Peelvenen. Het is belangrijk om het habitat en de soorten die er leven te behouden. Daarom is het goed om dit in het N2000- beheerplan aan te passen. Tegelijkertijd houden we ook oog voor de agrariërs die hierdoor in een vervelende situatie terecht kunnen komen.”
“De beschikbaarheid van water in en rondom het Natura 2000-gebied Peelvenen is al heel lang een aandachtspunt. Gebleken is dat bij droogte de grondwatervoorraad niet meer voldoende is om iedereen gelijktijdig te helpen. We moeten zorgen voor onze natuur, maar ook voor onze landbouwteelten. Ik vind het belangrijk, gezien de uitspraak van de Raad van State, dat we als overheden samen met de agrariërs gaan kijken hoe we zo veel mogelijk waterbesparende maatregelen kunnen treffen en hoe we een lager grondwatergebruik kunnen stimuleren.”, aldus Lia Roefs, gedeputeerde Water, Wonen, Ruimte en Landbouw van de Provincie Limburg.
Zienswijze indienen
Het ontwerpbesluit Beheerplan Peelvenen ligt vanaf 25 mei zes weken ter inzage. Na behandeling van de ingediende zienswijzen wordt het definitieve besluit in het najaar genomen. Het beheerplan is dan definitief. De planning is dat de intentieovereenkomst vanaf het definitieve besluit van kracht is. Er wordt een inloopbijeenkomst georganiseerd in het gebied waar belanghebbenden terecht kunnen met vragen.
Toekomstbestendig gebied voor natuur en landbouw
Voor de langere termijn werken partijen zoals provincies, waterschappen, agrarisch ondernemers, Staatsbosbeheer en Werkgroep Behoud de Peel reeds samen in de zogenaamde Gebiedsgerichte aanpak Vitale Peel aan een toekomstbestendig gebied voor natuur én landbouw.
