Verhalen

Herman van Rens houdt de Holocaust onder de aandacht

Midden Limburg

Op vrijdag 27 januari is het Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust. Op deze dag worden over de gehele wereld de slachtoffers van het Naziregime herdacht. Voor 27 januari is gekozen omdat op deze datum in 1945 soldaten van het Sovjetleger vernietigingskamp Auschwitz bevrijdden. In onze provincie blijft de inmiddels 76-jarige Herman van Rens uit Beek de Jodenvervolging onvermoeibaar onder de publieke aandacht brengen.

Vorig jaar verscheen van hem het boek Tussenstation Cosel waarin hij samen met zijn vrouw Annelies een witte plek wist in te kleuren over de Joodse werkkampen in Silezië. In deze regio in Oost-Europa hielden de treinen van Westerbork naar Auschwitz even halt en werden o.a. Limburgse Joden uit de wagons gesleurd voor dwangarbeid met vaak een gewisse dood tot gevolg. Herman kan zich nog exact het moment herinneren dat hij op de middelbare school van een vriend voor de eerste keer hoorde over de vernietiging van de Joden. “ Op 4 mei Dodenherdenking vertelde ik dat de gevallenen worden herdacht. Denk je dat de Joden in de volgepropte gaskamers konden vallen, reageerde hij geïrriteerd.” Vooralsnog heeft deze volkerenmoord niet zijn belangstelling en kiest hij na het gymnasium voor de studie geneeskunde en wordt huisarts in Beek.

‘Judenrein’
Maar als hij in de jaren tachtig in een boek leest dat er zigeuners zijn gedeporteerd uit Beek, nota bene nauwelijks driehonderd meter van zijn huisdeur vandaan, is hij geschokt dat dit feit amper bekend is in zijn woonplaats. Vanaf dat moment laat de Holocaust hem niet meer los en neemt hij het besluit om zich meer met de volkerenmoord van de Nazi’s te gaan bezighouden. "Op 58-jarige leeftijd ben ik zelfs helemaal gestopt met de praktijk en ben ik aan de Universiteit van Amsterdam begonnen met de studie Geschiedenis", vult hij aan. Inmiddels geldt hij als de autoriteit op het gebied van de Joden- en Sintivervolging in Limburg. Daarover schreef hij het standaardwerk Vervolgd in Limburg. Moeiteloos schudt hij de data en cijfers over de Limburgse Shoah uit zijn mouw. "Wist je dat de Joden in 1940 nog geen 0,2% van de Limburgse bevolking uitmaakten?"

Volgens Herman hebben de Joden in Limburg het er relatief beter vanaf gebracht dan in Nederland. “Ongeveer de helft van de Limburgse Joden wist de oorlog te overleven, terwijl dit cijfer voor Nederland op slechts een kwart ligt.”

Hij noemt daarvoor een belangrijke reden. “In Limburg ontvingen de meeste Joden een oproep om binnen een bepaalde tijd zich te melden terwijl in de Randstad veel Joden werden opgepakt en direct werden afgevoerd. De Limburgse Joden kregen aldus onbedoeld enige bedenktijd waarin ze konden besluiten wel of niet onder te duiken." Limburg was ook voor de rest van Nederland een geliefde schuilprovincie. "De Duitse bezetter verklaarde Limburg in april 1943 weliswaar 'Judenrein', maar noem het gerust de ironie van de geschiedenis dat Limburg door de onderduik bij de bevrijding in 1945 meer Joden telde dan bij de Duitse inval in mei 1940,"  beweert Herman.

Moreel leiderschap
Twee gebieden in Limburg springen in het oog bij de opvang van Joden, namelijk de oostelijke Mijnstreek en in Noord-Limburg de kleine boerendorpen tussen Peel en Maas. “Wat opvalt is dat de helpers in de Mijnstreek vooral van gereformeerde huize waren en in Noord-Limburg overwegend het katholieke geloof aanhingen.

De overeenkomst is echter dat de sleutelfiguren binnen hun gemeenschap over voldoende moreel leiderschap beschikten en daardoor andere mensen wisten te stimuleren tot hulp,” verklaart Herman.

Kan een genocide in West-Europa weer gebeuren? Volgens Herman is dat niet uit te sluiten. “Als we voor onze huidige problemen zondebokken gaan aanwijzen dan is er niet veel meer nodig voor een herhaling. Wat dat betreft blijft de Holocaust een ernstige waarschuwing.”

Het Holocaust Informatiecentrum Limburg, waarvan Herman en zijn vrouw Annelies de oprichters zijn, houdt jaarlijks een wetenschappelijke Auschwitzreis. De reisdatum van 2023 is nog niet bekend, maar zal ergens in september zijn. Op zaterdag 18 en zondag 19 maart a.s. houdt Herman samen met historisch reisgenootschap Cliotravel een tweedaagse rondreis langs de voormalige Nazikampen in Nederland. Voor meer info, check www.cliotravel.nl