VerhalenPieter Knippenberg

Otto Lopes Cardozo uit Delft hoopt op postume Yad Vashem onderscheiding voor gezusters Kessels uit Heythuysen

Heythuysen / Midden-Limburg

Delftenaar Otto Lopes Cardozo (1949) heeft een innige band met Heythuysen. De welbespraakte Lopes Cardozo brengt regelmatig een bezoek aan de begraafplaats in Heythuysen waar hij de graven van de gezusters Kessels verzorgt. “Wanneer zij mijn vader Paul Lopes Cardozo tijdens de Tweede Wereldoorlog geen onderduikgelegenheid hadden geboden, was ik mogelijk niet geboren”, vertelt Lopes Cardozo tijdens een bezoek aan Heythuysen. “Zolang als het mij gegeven is zal ik naar Heythuysen komen om hun graven te verzorgen.”

Hotel Kessels

Otto’s vader, Paul Lopes Cardozo is een kind van Joodse ouders. Hij wordt op 19 december 1913 in Semarang in Nederlands-Indië geboren. Na terugkeer naar Nederland wordt zijn vader Jacob directeur van een HBS in Leeuwarden. Als jonge knaap bezoekt de jonge Paul met zijn ouders geregeld Heythuysen omdat moeder Lopes Cardozo vindt dat haar zoon niet alleen de stadslucht maar ook het gezondere platteland moet leren waarderen. Het gezin Lopes Cardozo reist vanaf midden jaren twintig in de zomervakantie geregeld naar Heythuysen en verblijft dan steevast in Hotel Kessels. In het hotel waar nu een Chinees restaurant gevestigd is, komt de jonge Paul in contact met de zusjes Bertha, Dora, Miet en Wieske Kessels. Ze zijn leeftijdgenootjes. Deze relatie met Heythuysen zal vele jaren later heel belangrijk voor hem worden.

Nederlands kampioen boksen

“Mijn vader had een heel goede relatie met die meisjes”, weet Otto Lopes Cardozo die moeiteloos de namen van de gezusters Kessels én hun geboortejaren opsomt.  Hij  was weliswaar klein van stuk, maar hij was een sterke kerel die zelfs Nederlands kampioen boksen in zijn gewichtsklasse geweest is. Ook al was hij dan niet groot, hij accepteerde niet dat iemand hem Paultje noemde. Voor de zussen Kessels maakte hij blijkbaar een uitzondering; zij mochten dat wel.”

Jodenjacht

In de Tweede Wereld Oorlog maken de Duitsers fel jacht op Joden. Paul Lopes Cardozo die inmiddels arts geworden is, moet onderduiken om niet in hun handen te vallen. Volgens zijn zoon Otto verblijft hij op diverse schuiladressen in Groningen en Zeeland.

Wanneer het ook daar voor hem te onveilig is, wordt zijn vroegere connectie met het gezin Kessels in  Heythuysen zijn redding. Paul Lopes Cardozo gaat naar Heythuysen en houdt zich schuil in Hotel Kessels.

Bij onraad wordt hij verborgen in een kast. Lopes Cardozo  zal de oorlog overleven. Na de oorlog maakt hij carrière. Hij promoveert en wordt later zelfs professor aan de universiteit van Leiden. Hij overlijdt in 2002.

“Een buurman heeft Jodenhulp met de dood moeten bekopen”

Otto Lopes Cardozo: “Door mijn vader te helpen, hebben de zussen Kessels een heel groot risico genomen. Hulp bieden aan Joden was zwaar verboden. Ik heb gehoord dat een buurman van de gezusters Kessels die ook Joden onderdak bood, dit met de dood heeft moeten bekopen.

Mijn respect voor de dames Kessels is enorm groot en ik wil mij inzetten om voor hen alsnog een Yad Vashem onderscheiding aan te vragen. Dat is een onderscheiding die door de Joodse staat verleent wordt aan niet-Joden die belangeloos en met levensgevaar Joden hebben gered. Als je bedenkt dat in Hotel Kessels ook Duitse soldaten verbleven dan realiseer ik mij hoeveel risico de familie Kessels liep met het helpen van mijn vader destijds. Hij is een van de weinige Nederlandse joden die de oorlog overleefd hebben. 139 van zijn familieleden hadden dat geluk niet…Zij zijn allen in concentratiekampen om het leven gekomen. Mijn vader heeft er na de oorlog weinig over losgelaten.

Portugese roots

De wortels van de familie Lopes Cardozo liggen in Portugal, dat hoor je wel aan mijn naam. Rond 1500 konden de Joden in Portugal en Spanje kiezen tussen bekeren tot het Christendom, sterven op de brandstapel of onthoofd worden. Velen zijn toen naar het noorden gevlucht. Zo ook mijn verre voorouders die via Antwerpen, waar het later ook onveilig werd, in Noord-Holland terecht kwamen. Omdat ze Joods waren mochten ze zich niet aansluiten bij een gilde en daarom belandden velen van hen in de handel. Generaties lang konden ze hier vreedzaam leven. Met de komst van de Duitsers kwam daar een einde aan.

Ooggetuigen

Ik hoop van harte dat ik er in slaag een onderscheiding te krijgen voor tante Miet, tante Bertha, tante Dora en tante Wieske, want zo mocht ik de dames altijd noemen. Ook wij bezochten hen jaarlijks met onze ouders tijdens de zomervakantie in Heythuysen op doortocht naar het zuiden. De geschiedenis herhaalde zich dus. Ik heb daar heel mooie herinneringen aan. Bij de Israëlische ambassade waar ik de aanvraag voor de Yad Vashem onderscheiding aanvraag, zullen ze mij echter op mijn woord moeten geloven, want ooggetuigen zijn waarschijnlijk niet meer in leven”,  besluit Otto Lopes Cardozo zijn verhaal.