ColumnsFrits Criens

Column Modertaal: EKSKUSES door Frits Criens

Midden Limburg

Op de sjraole zandjgróndj in Limburg leje de meiste miense väör de 20ste iëw ermood. De kèrk, adelike groeëtgróndjbezitters, rieke diekköp oet de sjtad en hiëreboere moke de deenst oet. Het volk waas äövergeleverdj aan häöre willekeur. Sociaal rechte besjtónge neet. Ermoodzejjers haje väöral verplichtinge, wore ónvrie, op papeer gein sjlave, mer in de praktijk leek het d'r waal op. Kinjerarbeid waas normaal. Waem vast werk haaj, verdeendje ein hóngerloeën. Anger kostwinners wore daagloeëner en haje dök gein inkómme. De meiste Limburgers höbbe dit saort rechteloos en vernederdje väöraojers. Toch vreugtj nemes ekskuses van de versjillendje regiems die in dae kwaoje tied hie de macht haje.

 

Oos provincie huertj pas vanaaf 11 mei 1867 in zien gehiël bie Nederlandj. Det is interessant, want de sjlavernie waas al in1860 door Den Haag aafgesjaftj. Limburg waas dus gein deil van oos natie wie die flink verdeendje aan de sjlavernie in de 'overziëse kolonies'. Sjterker nog, wie oos provincie in1867 bie Nederlandj kwoom, haaj lichtelik 99,9% van de Limburgers noeët ein zië gezeen. Laot sjtaon det ze mèt de boeët nao de angere kantj van de waereldj vore väör zich dao sjöljig te make aan sjlavernie. Det de regering aan häör aoj kolonies en het naogesjlacht van sjlave ekskuses geit aanbeje väör het oetbuite van landj en miense, is te billeke. Duit de regering det ouch names Limburg, dan is det neet korekt, ómdet oos procincie boete die oetbuiting sjtóng. Het zooj fatsuunlik zeen det lètste bie die ekskuses d'r bie te zègke.

 

Väör väöl Limburgers is Nederlandj synoniem väör Hollandj. Dao zitte de besjtuurders en baovebaze mèt macht. Die kriege de flaai, de gräömele zeen väör de rest van het landj. Eine oethook wie Limburg hingtj aan de achterste mem. Mer as hie get te haole vèltj, is Den Haag d'r as de mösse bie: mergel, kaole, grindj, zandj. Asof het ein 'overziëse kolonie' is, waertj het Limburgs land versjangeleerdj en laeggeroufdj. De laste zeen väör de bewoeëners. Het profiet ging en geit net wie in de 'overziëse kolonies' groeëtdeils aan häör naas väörbie. Zoeë veule väöl Limburgers det. En ekskuses?

 

2022, waek 50

Frits Criens

Frits: stadsdichter van Leudal, publiceert proza, poëzie, light verse en toneel in ABN en dialect. Zijn column Modertaal was bijna een kwart eeuw lang een van de hoogtepunten in Dagblad de Limburger. Ernst en humor zijn twee gelijkwaardige elementen in zijn werk, dat helder is en direct. Criens is een innemend performer en verteller die lezers en luisteraars boeit en meeneemt in zijn gedichten en verhalen.