Wie miense zich (mótte) gedrage, waertj bepaoldj door cultuur, geluif, of de regering van ein landj. Häör regels en väörsjrifte zeen nuedig, al beperke ze miense in häör absolute vrieheid. Mer väör Eva valle die beperkinge doorein ónväördeiliger oet as väör Adam. Ouch in Nederlandj kwome vrouwe d'r nog neet zoeë lang geleje bekaaider vanaaf as mansluuj. Det versjil is nog neet gans geliek getrokke. Äöver te weinig vrieheid höbbe we hie, vergeleke mèt anger lenj, neet väöl te klage. Sommige miense vinje zelfs det in oos landj väöl te väöl vrieheid is. Laot häör mer blie zeen det ze det nog hel-op kinne zègke.
Op het ougenblik zeen d'r äöveral dictature aan de macht die vrouwe van häör rechte berouve. In Iran gaon al maondje lang vrouwe de sjtraot op väör dao taege te protestere. Mèt gevaor väör eige laeve. Ze kriege sjteun van anger groepe, minderhede die ouch prakties rechteloos zeen en waere gediscrimineerdj. Het geit die vrouwe neet allein óm het recht op abortus. Of het recht óm vrie de sjtraot op te moge. Óm kleier te moge drage die ze zelf wille. Óm te moge danse of te sjtumme, in eine god te geluive of neet. Ze wille niks angers as het recht zichzelf te moge zeen: miens en vrouw, mèt aeve väöl rechte en plichte as manne. En dao huertj ouch bie het recht op óngerwies väör maedjes en vrouwe.
Die moge in Afghanistan gaaroets neet miër nao sjoeël. Sjtraks is dao de hèlft van de bevolking analfabeet. Juust die hèlft die zörgtj väör de opvoeding van de kinjer. Waat mót d'r van ein landj mèt analfabete moders terechtkómme? Zoje de maedjes en vrouwe in Afghanistan neet blie zeen mèt de óngerwiesplicht van Nederlandj, väör ouch de maedjes? Gek genóg levertj det óngerwies hie sjteeds mier liërlinge aaf die 'liëggeletterdj' zeen. Die neet good genóg kinne laeze en sjrieve väör in de maatsjappie mèt te kinne. Det vinj ich ein sjanj väör alle regeringe die de lat sjteeds liëger höbbe gelagdj en mèt sjteeds anger 'vernoewinge' het óngerwies neet berg-op höbbe geholpe, mer berg-aaf.
2023, waek 2
