Columns

Column Modertaal: VEILIGHEID door Frits Criens

Midden Limburg

Ik zag twee beren, broodjes smeren. Dees ónsjöljige wäörd höbbe we as kindj allemaol gezónge. Mer in Italië is die ónsjöldj verdwene en höbbe die wäörd  eine nötte biesjmaak gekrege. We weite óngertösse waat het belègk kan zeen op de bruedjes van die Italiaanse baere. Vers miensevleis. Det klinktj hel, mer is realiteit. In Noordoost-Italië zeen in 1996 wilj baere oetgezatte. Vanaaf det moment waas het wachte op het iërste mienselike sjlachtoffers van dit roufdeer. Want baere zeen waal laevesgeviërlik, mer ouch besjermdj. Ze kinne vrie häöre gank gaon en pakke waat ze wille: biëst of miens. In Italië höbbe baere al flink get zjwaor gewóndje sjlachtoffers gemaaktj.

 

Sommige natuurkinners wille ós wiesmake det baere eigelik óngevierlik zeen. As d'r get fout geit tösse miens en baer, is de miens altied zelf de sjöldj van ziene ozel: haaj hae mer weg mótte blieve oet het territorium van de baer. 'Zjwets van Nel', zooj mien vader gezagdj höbbe. Jaomer genóg waas het de väörige waek in Italië pries. Eine jogger waerdje aangevalle en vermaordj door eine baer. Ouch nog in ein populair vakantiegebied.

 

Laote ze in Nederlandj sjtraks ouch baere los in het wildj? Ich bèn bang van waal, want ouch hiej höbbe lang geleje baere róndjgezjworve. Dus bekans zeker wachte baerevrunj het juuste moment aaf väör het roufdeer trök te haole nao oos landj. In het verhaol Van den vos Reinaerde oet de dertiëndje iëw is dudelik wie miense in dae tied äöver hem dachte. As miense Bruun te pakke kriege, waertj de baer óngenadig aafgerammeldj door het gans dörp. Hae haet het d'r waal nao gemaaktj. Fóns Brouns oet Kelpe haet het verhaol prachtig vertaaldj en bewèrktj in het dialect: Reinaert, 't verhoeël vanne vos.

 

Miense in de middeliëwe mochte zich väör häör eige veiligheid nog verwaere taege laevesgeviërlike wolve en baere. Det recht op zelfverdediging is ós aafgenaome. De wolf is al trök en dae höbbe we nog neet zoeë mer weg. Het is dus ein kwestie van gedöldj tot in Nederlandj eine wolf de iërste miens vermaordj. Laote we baeje det de baer ós besjpaardj blieftj.

Frits Criens

Frits: stadsdichter van Leudal, publiceert proza, poëzie, light verse en toneel in ABN en dialect. Zijn column Modertaal was bijna een kwart eeuw lang een van de hoogtepunten in Dagblad de Limburger. Ernst en humor zijn twee gelijkwaardige elementen in zijn werk, dat helder is en direct. Criens is een innemend performer en verteller die lezers en luisteraars boeit en meeneemt in zijn gedichten en verhalen.