Zunjig trof ich in Thoeër eine bekindje Limburgse maeker van documentair films. Het gesjprek ging al gauw äöver het Limburgs. Det besjteit oet versjillendje dialecte. Die zeen allemaol waal angers, mer de äövereinkomste zeen groeëter as de versjille. Of het aan oze laeftied loog? We klaagdje allebei det oos dialecte mèt de daag verloedere. Neet allein ómdat orzjineel Limburgse wäörd vervange waere door Hollandjse of Ingelse wäörd. Ouch ómdet typiese kinmerke van oos taal aan de kantj waere gezatte väör het ABN. Het Limburgs verhollandjst. Ouch al zingtj Rowwen Hèze: Het is ein kwestie van geduld tot heel Holland Limburgs lult. Ich bèn bang det het angersóm zal zeen.
In oos dialecte kinne we op versjillendje manere van ein inkelvoud het miërvoud make. Angers as in het Hollandjs kan det ouch door de klank van het waord te verangere. Boeët - buet; waord - wäörd; handj - henj; loes - luus; boum - buim. Ómdet het ABN dees methode neet kintj, verdwientj door het óngerwies dees maneer van miërvoud make langzaam oet het taalsysteem van dialectsjpraekers. Dan kries se verhollandjste zinne as: 'De jasse mótte op de kapsjtokke in de gange waere opgehange.' 'Van de werkwoorden in het Frans sjnap ich niks,' zag lètst emes taege mich.
Ómgedrejdj kan ouch, al is det oetzunjerlik. Dan waertj ein sjtök van oos Limburgs taalsysteem getransplanteerdj in het Hollandjs. Dao is het dan ein fout. Det zuus se väöral bie de regelmaotige werkwäörd oet 't kofschip. Daovan sjteit op het lètst van de ik-vorm ein k, f, s, ch, of p. Ich maet, ich pak, ich tuf, ich mis, ich lach, ich knip. De verleje tied in het Nederlands is: meette, pakte, tufte, lachte en knipte, mèt ein -t-. De verleje tied in het Limburgs aevel is: maedje, pakdje, tufdje, lachdje en knipdje, mèt ein -d-. Limburgse kinjer bringe die methode äöver nao het ABN. Mèt kalle, mer ouch mèt sjrieve. Natuurlik waere ze op sjoeël net zoeë lang verbaeterdj tot het malhäör verholpe is. Waerdje häör thoes ouch mer zoeë konsekwent geweze op het Hollandjs woeë ze häör moderaal mèt vervoele.
2023, waek 38
