Haelen is een van de 16 dorpskernen van de gemeente Leudal. Tussen het groen en de kerkdorpen Haelen, Heythuysen en Roggel ligt Buitencentrum De Spar te midden van het natuurgebied Leudal. Het Leudal is een populair natuurgebied voor inwoners van Leudal, bezoekers en recreanten. Buitencentrum De Spar is een unieke groepsaccommodatie gelegen in deze natuur te Haelen. De Spar is speciaal geschikt en bestemd voor jeugdgroepen sedert 1947.
Bijzonder is dat het monumentale complex, gemeentelijk monument, te midden van het groen met een belangrijk historisch verleden tot op de dag van vandaag aan jeugdigen volgens haar doelstelling de mogelijkheid biedt tot gezonde ontspanning en ontplooiing op natuureducatief, sociaal, cultureel en wetenschappelijk gebied. Vele vrijwilligers zetten zich samen met het Bestuur van Stichting Buitencentrum De Spar in voor het behoud van dit complex. Verder is de vrij toegankelijke locatie een van de parels in de omgeving voor de omwonenden en vele bezoekers en recreanten van natuurgebied Leudal.
Het buitencentrum, uniek voor Limburg, omvat een hoofdgebouw met bijgebouwen, huisjes om te overnachten, een speelbos en een speel- c/q sportveld. Het complex is gelegen in een perceel bos van bijna 8 ha, dat eigendom is van de Stichting.
De Spar is niet alleen voor de vrijwilligers, de lokale omgeving, de bezoekers en jeugdigen een waardevol complex. Ook voor de provincie Limburg is dit historisch erfgoed altijd van grote betekenis geweest.
Bij een grootschalige renovatie in de jaren 2014 t/m 2016 kwam dit tot uitdrukking met een renovatiesubsidie van € 60.000. Naast deze subsidie steunde ook de gemeente Leudal met een subsidie van € 40.000. De eigen inbreng van de Stichting bedroeg naast de vele duizenden uren vrijwilligerswerk € 100.000.
Elk jaar opnieuw is het buitencentrum van 1 april tot 1 oktober bijna doorlopend bezet. Terwijl ook in de wintermaanden incidenteel cursusweekenden voor jeugdleiders en -leidsters worden georganiseerd.
Door geen personeel in dienst te nemen en de groepen hun eigen vrijwillige kookstaf te laten meenemen, worden de kosten laag gehouden, kunnen veel jeugdigen profiteren van het buiten zijn en van de rust die de natuur kan bieden. Het aangrenzende Leudal biedt daarvoor unieke kansen.
Voor de exploitatie van het buitencentrum waren en zijn geen subsidies beschikbaar. Het bestuur probeert met lage tarieven toch een goed resultaat te behalen. Dit is sinds 1947 nog vrijwel altijd gelukt. De vele groepen (jeugdclubs, sportclubs, schoolgroepen, muziekverenigingen) dragen hun steentje bij en het lukt met moeite door veel vrijwillige inzet daarvan de exploitatie rond te krijgen.
Ligging
Tussen het Midden-Limburgse Haelen, Heythuysen en Roggel, midden in de bossen omringd door het natuurgebied Leudal, ligt het buitencentrum de Spar.
Geschiedenis
In 1997 is een bijzonder informatieboekje over buitencentrum De Spar samengesteld door oud-voorzitter Jac Wijnands. In dit boekje is de geschiedenis van de Spar en de omgeving op bijzondere en educatieve wijze geïllustreerd en gedocumenteerd. In deze paragraaf wordt een toelichting gegeven op de geschiedenis van de Spar.
Enkele jaren voor de oorlog werden op het huidige terrein twee eenvoudige houten loodsen gebouwd met een eenvoudige toilet accommodatie. Daar konden de leden terecht van de Jonge Wacht, een katholieke jeugdbeweging voor jongens. De gemeente Haelen stelde het betreffende stuk bos ter beschikking.
In de oorlogsjaren huisden er enkele onderduikers en later gebruikten de Duitsers de loodsen als opslagplaats voor granaten e.d. In november 1944 lieten de Duitsers de loodsen – net als de in Haelen in de nabijheid gelegen St. Elisabethmolen- de lucht in vliegen. Na de oorlog werd de Stichting “Santa Maria” opgericht.
Deze liet architect J. Turlings jr. uit Roermond het huidig hoofdgebouw, de zes slaaphutten en het toiletgebouwtje ontwerpen. Realisatie werd vergemakkelijkt door de zogenaamde geldzuivering die er toe leidde dat “zwart geld” makkelijk werd uitgegeven. In 1947 werd “De Spar” in gebruik genomen. De opening geschiedde in het bijzijn van vele hoogwaardigheidsbekleders waaronder gouverneur Houben.
De gedenksteen aan het hoofdgebouw verwijst naar provinciaal aalmoezenier Th. Geelen die “collegit et exegit” (het bijeenbracht en uitvoerde”.
Op de noordelijke gevel is een schildering aangebracht van Sint Jan de Evangelist, die toentertijd de patroonheilige van Jong Nederland was. Rechts van het hoofdgebouw werd een eenvoudig monument opgericht ter herinnering aan aalmoezenier en leiders van de Jonge Wacht die vielen in de Tweede Wereldoorlog.
Na enige tijd kreeg Sjeng Breuer, tekenleraar uit Roermond, de opdracht een Mariakapel te ontwerpen. Ze werd ingezegend door Mgr. Hanssen op 28 augustus 1949. De altaartafel is uit één blok natuursteen gemaakt. Het Mariabeeld, omkranst door stenen rozen en met de tekst “Patrones der Jeugd, bid voor ons” is van Charles Vos. Een aantal jaren later maakte Géne Eggen met steentjes, knikkers, scherven e.d. een aantal afbeeldingen van aanroepingen uit de Litanie Zoals Ivoren Toren, Zetel der Wijsheid, Troost der verdrukten rondom het beeld en op de voorzijde van het altaar “brood en vissen”.
Op 5 september 1952 werd door Mgr. Hanssen aan de Roggelseweg tegenover de toegangsweg naar “De Spar” een wegkruis ingezegend. Het kruis werd geschonken door Jong Nederland. Het oorspronkelijke corpus van Harrie Stump is ruim twintig jaar later vernield. Onlangs is het kruisbeeld door de gemeente Leudal vernieuwd.
In de zaal staat een uit perenhout door Jos Hoenen gesneden totempaal aangeboden aan J. Wijnands bij zijn afscheid van Jong Nederland.
Op 9 juli 1963 droeg de Stichting “Santa Maria” De Spar over aan de nieuwe Stichting “Buitencentrum de Spar” die nu nog steeds het centrum beheert.
Tussen 1967 en 1980 en tussen 2014 en 2016 werd het buitencentrum gemoderniseerd en aan de eisen van de gebruikers, waaronder veel scholen aangepast: een toilet-wasgebouw, damestoiletten, verwarming in het hoofdgebouw en wasgebouw, nieuwe stapelbedden, nieuwe pannen op de daken, waterleiding, rioolleiding, een grotere en beter ingerichte keuken, een geëgaliseerd sportterrein.
Gebruikers en doelgroepen
Gebruikers zijn jeugdigen uit vooral de gemeente Leudal en de gehele provincie Limburg zoals:
• Jeugd en jongerenorganisaties, zoals Jong Nederland en Scouting;
• Jeugdleiding in het kader van kadervorming;
• Jeugd natuurorganisaties;
• Jeugd sportverenigingen (voetbal, judo, volleybal, handbal etc.)
• Jeugd basisscholen;
• Jeugd voortgezet onderwijs;
• Jeugd buurtverenigingen;
• Jeugd tezamen met ouderen gericht op natuureducatie (bijvoorbeeld IVN).
• De lokale wandelsportvereniging;
• De lokale atletiekvereniging.
In het kader van het 75-jarig bestaan van Buitencentrum De Spar is er in het eigen archief onderzoek gedaan naar de afkomst van de groepen en het aantal kinderen en overnachtingen hiervan op De Spar. Gebleken is dat deze vooral uit Zuid-, Midden en Noord-Limburg afkomstig waren.
Maar liefst 170.000 kinderen uit vooral
Limburg verbleven in totaal 410.000
nachten op De Spar.
Bij regelmaat zijn er contacten met personen die ooit als kind
op De Spar bivakkeerden en daarbij herinneringen ophalen. Het bestuur is benieuwd naar nog meer foto’s en verhalen uit het
verleden.
Hierover kan contact gezocht worden met Sjra van Horne, voorzitter van de Stichting Buitencentrum De Spar.
T. 06 - 12 79 27 74, sjravanhorne@kpnmail.nl of
despar.haelen@gmail.com
In het weekend van 2 t/m 4 september zal het jubileum gevierd worden met een aantal activiteiten op De Spar. Op vrijdag 2 september zal gestart worden met een congres/symposium over jeugd en ontwikkeling in hun vrije tijd, op zaterdag volgt een reünie voor bestuursleden, vrijwilligers en beheerders en oud-bestuurders, oud vrijwilligers en oud-beheerders.
Tot slot wordt er op zondag 4 september om 11:00 u een openluchtmis bij de Kapel op het terrein gehouden met medewerking van Harmonie Philomena en wordt opgeluisterd door het zangkoor uit Ell Join Us. ‘s Middags is er een Open Dag waarbij de accommodatie bezichtigd kan worden en de geschiedenis belicht zal worden. Uiteraard is de jeugd daarbij van harte welkom om deel te nemen aan velerlei spelactiviteiten en demonstraties.
Roggelseweg 55, 6081 NP Haelen | T: 06 50503524 | despar.haelen@gmail.com
www.de-spar.nl
