Wat zijn Zeldzame huisdierrassen? Als je dat aan willekeurige mensen vraagt komen er vervolgens zeer willekeurige antwoorden voorbij. Die variëren van giraffen en neushoorns tot roofvogels of buideldieren. Maar dat zijn niet de rassen waar het in dit geval over gaat.
Bij zeldzame (landbouw-) huisdierrassen gaat het over dieren die in Nederland heel lang in grote getale voorkwamen, maar inmiddels met uitsterven worden bedreigd.
Daarbij moeten we denken aan bijvoorbeeld koeienrassen als de Blaarkop en de Lakenvelder, paardenrassen als het Gelders- of het Groninger paard, Mergelland schapen of het Drents heideschaap, Nederlandse landgeiten, Kooikerhondjes of de Drentse patrijshond, Bonte Bentheimer varkens, de Hyacintduif, Barnevelder kippen of het Chaams hoen, de Twentse landgans of de Zwarte bij. Een enorme variatie in huisdieren die in het verleden werden gehouden of gehoed voor allerhande doelen die toen van belang waren. Denk aan trekkracht, melk, ei en vleesproductie, jachthulp, bewaking, begrazing, (natuurlijke-) mest leverancier maar ook aan gezelschapsdier en simpelweg ‘voor de mooi’.
Mijn band met deze rassen is ontstaan in de beginjaren dat ik ging werken in de dierenartsenpraktijk. Toen, zo’n 35 jaar geleden, werden meerdere van deze rassen al zodanig bedreigd in hun voortbestaan dat extra aandacht vereist was. Ikzelf ben toen gestart met het houden van enkele Lakenvelder koeien, Mergellandschapen en een koppel Nederlandse landgeiten. Meermaals werden fok- en keuringsdagen bezocht om samen met andere enthousiaste dierhouders deze mooie soorten in stand te houden en te verbeteren en gezamenlijk de populatie liefst te vergroten. Dit waren niet de meest economisch rendabele dieren om te houden, echter de typische goede kwaliteiten van elke soort kunnen op termijn weer van belang blijken te zijn. Zo wordt bv. het rustige karakter van Groninger paarden soms weer terug gefokt in sportpaarden die enorm hoog kunnen springen maar te snel schrikken als ze een onbekend geluid horen of een lichtflits zien spiegelen in een raam. Of heideschapen blijken toch beter te groeien als ze op schralere grond moeten weiden dan Texelaars die op goede kwaliteit gras moeten lopen.
In ons land zijn van al deze kleine rassen rasverenigingen actief die zich met hart en ziel inzetten voor het behoud van ons “levend erfgoed”.
Want zo mogen we het wel noemen! Onze voorouders hebben een prachtige variatie gecreëerd waarbij alle erfdieren die ooit om het huis of rond de boerderij scharrelden hun specifieke functies hadden. Veel mensen waren in die tijd zo vertrouwd met (ook deze) dieren dat het lange tijd allemaal heel vanzelfsprekend was. Maar in deze tijd van mechanisatie, automatisering en digitalisering dreigt de jeugd amper meer iets mee te krijgen van deze vanzelfsprekende dierhouderij uit het verleden. Waar moeten kinderen of jongeren de basale praktische kennis nog vandaan halen als ze dieren houden al leuk vinden. Het basis onderwijs is hierin erg beperkt en ook het specifieke landbouw- en dierhouderij onderwijs is enorm verschraald ten opzichte van enkele tientallen jaren geleden.
Met de landelijke Stichting Zeldzame Huisdierrassen, SZH, proberen we met vele vrijwilligers en een enkele betaalde kracht ons mooie erfgoed en de brede kennis hiervan bij de oudere generaties te behouden en over te dragen op de jeugd. Want ook hier geldt: De jeugd heeft de toekomst! En zonder die jeugd die dit stokje van ons kan overnemen zullen vele mooie dierrassen het op termijn niet overleven en zal het levend erfgoed verder verschralen.
En dat is niet wat we willen, toch?
