Een grote witte paardenkastanje, een van de oudste kastanjebomen van de stad, stond vanaf halverwege de 19e eeuw in de binnentuin van Keizersgracht 188 in Amsterdam. Anne Frank (1929) zat van 1942 tot 1944 met haar Joodse familie ondergedoken in het achterhuis van Prinsengracht 263 in Amsterdam. Anne had vanuit haar zolderraam goed zicht op de grote kastanjeboom.
Driemaal (zie kaders) schreef Anne over deze boom in haar wereldberoemd geworden dagboek
dat na de oorlog onder de naam ‘Het Achterhuis’ postuum werd uitgebracht.
Het dagboek van Anne Frank is een internationaal symbool geworden van de Holocaust; de brute moord op zes miljoen Joden door de Nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog. Anne Frank stierf vermoedelijk in februari 1945 aan vlektyfus in het concentratiekamp Bergen-Belsen. De kastanjeboom sneuvelde 65 jaar later op 23 augustus 2010. Een harde windstoot werd de iconische boom fataal.
Het Witte Huis
In 2005 was al bekend werd dat de kastanjeboom ernstig ziek was. Ondanks allerlei ingrepen bleek de boom niet te redden. Op voorhand liet de Anne Frank Stichting, met toestemming van de eigenaar, kastanjes rapen en opkweken om te kunnen schenken aan andere locaties. Inmiddels hebben veel Anne Frank scholen in heel Europa een boompje gekregen, evenals andere organisaties wereldwijd. In 2009 zijn 150 nazaten van de boom aan het Amsterdamse Bos geschonken. De laatste boompjes van het zaailingenproject van de Anne Frank Stichting zijn in 2013, na drie jaar quarantaine, in de Verenigde Staten geplant.
Zo staat er ook een boom bij het Witte Huis in Washington. Maar ook in het Limburgse Heythuysen is een zaailing van de Anne Frankboom terecht gekomen
en wel in de tuin van Buitengoed de Gaard van Bas & Anja Versteeg-Peters. Naast de boom staat nu ook een borstbeeld van Anne Frank, ontworpen door beeldend kunstenaar Leo Gielen. Hallo Magazine sprak met Anja Versteeg en Leo Gielen over deze speciale combinatie.
‘Wij keken alle twee naar de blauwe hemel, de kale kastanjeboom aan wiens takken kleine druppeltjes schitterden, naar de meeuwen en de andere vogels die in hun scheervlucht wel van zilver leken. Dat alles ontroerde en pakte ons alle twee zo, dat we niet meer konden spreken.’
Anne Frank, 23 februari 1944
Hoe is die Anne Frankboom in Heythuysen terecht gekomen?
“Dat is eigenlijk een uitvloeisel van mijn contacten binnen de Nederlandse Rett Syndroom Vereniging”, vertelt Anja Versteeg. “Huib Sneep, evenals ons ook ouder van een Rett-dochter, zat in het bestuur van een stichting die zich inzette voor het behoud van de Anne Frankboom. Hij bracht ons op het idee om ook een Anne Frankboom in onze tuin te planten. Er staan in De Gaard meer bomen en struiken die door bekende Nederlanders zijn geplant. Mijn hele leven heb ik al iets met de Tweede Wereldoorlog en ook met Anne Frank. Haar dagboek heb ik als jong meisje al gelezen. Het maakte veel indruk op mij. Ondertussen heb ik wel zeventig boeken over Anne verzameld. Het idee om door het planten van een boom haar nagedachtenis levend te houden, sprak mij direct aan. Schrijfster Aaf Brandt Corstius was in die periode toevallig bij ons te gast. Via haar echtgenoot Gijs Groenteman kwam ik in contact met zijn bekende moeder Hanneke Groenteman. Zij heeft op 25 augustus 2019 de Anne Frankboom ‘officieel’ geplant. Niet echt een geschikte tijd om een boom te planten, maar met goede zorg en liefde is de boom toch prima gaan groeien.”
‘April is inderdaad schitterend, niet te warm en niet te koud met zo nu en dan een regenbuitje. Onze kastanje is al tamelijk groen, hier en daar zie je zelfs al kleine kaarsjes’.
Anne Frank, 18 april 1944
Anne en Jopie
Eén van de boeken uit Anja Versteegs uitgebreide bibliotheek is getiteld Anne en Jopie. Het boek is geschreven door Anne’s vroegere schoolvriendin Jacqueline van Maarsen, die door Anne in haar dagboek Jopie en ‘mijn beste vriendin’ wordt genoemd. Anne Frank en Jacqueline van Maarsen hadden als kind ooit afgesproken dat wanneer één van hen ‘weg zou moeten’, ze elkaar een afscheidsbrief zouden schrijven. Anne heeft de brief geschreven maar nooit kunnen versturen. Ze heeft haar afscheidsbrief wel opgenomen in haar dagboek.
Anja Versteeg heeft schrijfster Jacqueline van Maarsen in Amsterdam opgezocht om Anne en Jopie door haar te laten signeren. Na het eerste bezoek aan de Amsterdamse, één van de laatste nog levende klasgenoten van Anne Frank, is Anja haar blijven bezoeken. “En de hoogbejaarde mevrouw van Maarsen is op 8 juli 2023 ook naar Heythuysen gekomen”, vertelt Anja Versteeg. “We hebben haar gehaald. Ze was blij verrast te zien dat we hier naast de kastanjeboom ook een natuurgetrouw borstbeeld van Anne Frank op een sokkel hebben geplaatst met daarnaast een eveneens in keramiek uitgevoerd opengeslagen boek op ware grootte met die nooit verzonden afscheidsbrief van Anne aan haar vriendin. Die dag hebben we samen lekkere aardbeien gegeten, want daarover schreef Anne in Het Achterhuis op 8 juli 1944….”
‘Onze kastanjeboom staat van onder tot boven in volle bloei, hij is vol met bladeren en veel mooier dan verleden jaar.’
Anne Frank, 13 mei 1944
Vrijheid en gevangenschap in één beeld gevangen
Het borstbeeld van Anne Frank en het boek zijn ontworpen en vervaardigd door beeldend kunstenaar Leo Gielen uit Heythuysen. In Anne’s haar heeft hij kunstig bloemen van de kastanjeboom verwerkt. Ter hoogte van Anne’s hart is een opengewerkte davidster zichtbaar. Wanneer je hier doorheen kijkt, zie je een hartje maar ook puntige prikkeldraad. Vrijheid en gevangenschap zijn door Leo Gielen bewust in één beeld gevangen. Het beeld staat op een draaibaar plateau. “Iedere avond ga ik er even naar toe”, zegt Anja Versteeg. “Ik steek dan een kaarsje op en draai het plateau een beetje. Zo kan Anne die sterk geïnteresseerd was in de wereld om haar heen, die wereld toch nog zien.”
Buitengoed de Gaard is trouwens niet de enige plek in Leudal waar een Anne Frankboom staat. “Ook bij Basisschool de Leerlingst in Haelen staat een dergelijke boom”, weet Anja Versteeg. Ook aan deze boom heeft zij met Anne’s hartsvriendin Jacqueline van Maarsen een bezoek gebracht.
