4 en 5 mei zijn data die in ons collectieve geheugen verankerd zijn. Op 4 mei herdenken wij overal in ons land burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld omgekomen of vermoord zijn sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties. De vlaggen hangen halfstok en tussen 20.00 en 20.02 wordt bij de vele herdenkingsbijeenkomsten stilte in acht genomen. De kerkklokken mogen op 4 mei luiden vanaf 19.45 uur tot 19.59 uur.
Bevrijdingsdag
Op 5 mei – Bevrijdingsdag – wordt de bevrijding van de Duitse en Japanse bezetter gevierd. De bevrijding werd voor het eerst gevierd op 31 augustus 1945, toen nog Koninginnedag. De toenmalige Koningin Wilhelmina wilde echter niet dat dit feest op haar verjaardag zou plaatsvinden en daarop kwam 5 mei in beeld, de dag van de Duitse capitulatie. Vanaf 1946 vindt Bevrijdingsdag dus plaats op 5 mei. In 1990 werd de datum van 5 mei uitgeroepen tot een nationale feestdag en afhankelijk van wat er in je CAO is afgesproken is, heb je dan wel of niet een vrije dag. Nederland kende trouwens voor de Tweede Wereldoorlog ook al een Bevrijdingsdag, de zogenaamde Waterloodag waarop het einde van de Franse bezetting werd herdacht. Op gemeentehuizen en kerktorens wapperde dan de Nederlandse vlag.
Dodenherdenking
Ook in onze regio vinden er op 4 en 5 mei allerlei activiteiten plaats en bij diverse oorlogsmonumenten worden op 4 mei herdenkingsbijeenkomsten gehouden, zo ook in Heythuysen bij het Vredesmonument aan de Stationsstraat. Dit monument, één van 27 oorlogsmonumenten in Leudal, is opgericht ter nagedachtenis aan alle medeburgers uit Heythuysen, Baexem, Grathem en Kelpen-Oler die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen. Het is door schutterij Sint Nicolaas uit Heythuysen bij gelegenheid van haar eeuwfeest de bevolking aangeboden. De schutterij is dan ook een vaste gast bij de herdenking op 4.
Een vrouwenfiguur die een groep duiven vrijlaat als symbool van vrijheid
Het gedenkteken van kunstenaar Dick van Wijk werd onthuld op 6 juni 1981. De eerste dodenherdenking bij het monument vond plaats op 4 mei 1982. Het vredesmonument in Heythuysen bestaat uit een bronzen beeld van een vrouwenfiguur die een groep duiven vrijlaat. Het beeld is geplaatst onder een boog van roestvrij staal. Het geheel is geplaatst op een cirkel van basaltblokjes. In het grondvlak zijn bronzen gedenkplaten ingemetseld. Op deze plaquettes staan de bijna vijftig namen van de oorlogsslachtoffers uit de vier dorpen van de voormalige gemeente Heythuysen vermeld. De namen worden tijdens de ceremonie op 4 mei voorgelezen opdat zij niet vergeten worden. In maart 2017 ontstond er veel commotie in het dorp toen bleek dat drie van de vijf plaquettes van het Vredesmonument in Heythuysen gestolen waren. De gemeente Leudal slaagde er in het monument tijdig voor de plaatselijke herdenking op 4 mei 2017 te laten restaureren.
Mijn ouders geboren in respectievelijk 1916 en 1919 hebben de Tweede Wereld Oorlog zeer bewust meegemaakt en zij kenden veel van de slachtoffers uit Heythuysen die bij het monument herdacht worden. Weer of geen weer, zij sloegen net als vele andere leeftijdsgenoten geen herdenking over. Hun gevoel zei dat ze daarbij behoorden te zijn om bewust stil te staan bij hun dorpsgenoten die de oorlog niet overleefd hadden zoals Cor van Horne en Sef Wijers die door een neerstortende V2 gedood werden of Hendrica Caris-Cloudt die vanwege het oorlogsgeweld vanuit de buurtschap Hollander naar de kern van Heythuysen moest evacueren en daar tijdens de bevrijding van Heythuysen op 14 november door een inslaande Engelse granaat werd getroffen.
Oekraïne
Op 4 mei zal de Nederlandse vlag weer halfstok hangen bij dit monument en bij vele andere oorlogsmonumenten in ons land. De namen van de gevallenen zullen tijdens het dodenappel weer voorgelezen worden en vertegenwoordigers van kerk en staat zullen dit jaar ongetwijfeld stilstaan bij de oorlog in Oekraïne, een oorlog die andermaal bewijst dat vrede en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn. Ik en ook vele anderen zullen daarbij aanwezig zijn en niet enkel om de traditie van onze ouders voort te zetten.
