Ingeklemd tussen de Napoleonsweg en het WML-waterbekken ‘de Lange Vlieter’, noord-oostelijk van de Heelderpeel ligt de Tuspeel, vroeger ook wel Kleine Peel genoemd.
Tot de gemeentelijke herindeling in 1991 behoorde het zo’n 29 ha omvattende gebied van de Tuspeel tot de gemeente Heel. Aan de Beegderkant lag het Vlaosven, door begroeiing verland en nog nauwelijks als een ven te zien. Inmiddels is het ven opgeschoond en weer als ven herkenbaar. Over beide vennen, die tot hetzelfde vennencomplex worden gerekend als de vennen van de Beegderheide, is tot nu toe weinig geschreven. Zelfs in de themanummers van het Natuurhistorisch Maandblad over de Beegderheide, in oktober 1996 en mei 2003 krijgen de Tuspeel en het Vlaosven nauwelijks meer dan een voetnoot.
De Tuspeel en het Vlaosven waren onderdeel van een ooit veel groter aaneengesloten heide- en veengebied. De aanleg van de Napoleonsweg doorsneed dit gebied. De wegarchitecten van Napoleon hadden bij de aanleg van de Napoleonsweg in 1814 duidelijk weinig oog voor de natuur. Uit de kaarsrechte lijn van de Napoleonsweg kunnen we afleiden dat de wegenbouwers van Napoleon uitgingen van het meetkundige principe ‘de kortste weg van A naar B is een rechte lijn’. Daarbij was de natuur eerder een sta-in-de-weg dan een factor om rekening mee te houden. Door deze maatregel is de Tuspeel geïsoleerd komen te liggen van de Heelderpeel en het westelijke deel van de Beegderheide. Later kwam daar ook nog de asfaltering van de Baexemerweg bij waardoor de Vlaos en de Tuspeel ‘los’ kwamen van de Beegderheide.
In 1974 kocht het Limburgs Landschap de Tuspeel om te voorkomen dat het gebied door grindwinning verloren zou gaan.
In de beginjaren ’80 van vorige eeuw, toen een begin werd gemaakt met de ontgrinding van fase C, het gebied waar nu het waterspaarbekken de Lang Vlieter ligt, leefde in Beegden vrij algemeen de overtuiging dat de grindwinning in fase C ook het einde zou betekenen van het natte natuurgebied van de Tuspeel. Het water van de hoger gelegen Tuspeel zou immers afstromen naar het waterbekken van de Lange Vlieter. Doemdenkers voorspelden zelfs dat de Heelderpeel zou ‘leeglopen’.
Gelukkig bleek die vrees ongegrond.
Door een schotelvormige leemlaag vlak onder de oppervlakte, blijft de waterstand in de Tuspeel hoog. In deze vochtige laagte is in de loop der eeuwen veenvorming opgetreden. Het veen in de Tuspeel is echter niet als turf in de kachels verdwenen. Daarom heeft de Tuspeel nu een voor Limburg unieke hoogveenvegetatie.
Ook leven er diverse soorten amfibieën in de poelen. Op uitgedroogde veenpakketten zet verlanding in en ontstaat berkenbroekbos. Dit is broedgebied voor o.a. de fitis en de boompieper. Verder leven er onder meer de Levendbarende hagedis en heel soms steekt een ree de weg over. De hoogveenkern wordt omgeven door met bos begroeide stuifduinen waar o.a. de grote bonte specht en de groene specht broeden. Op droge delen graast het hele jaar een kleine kudde paarden, die ervoor zorgt dat het grootste deel van het gebied niet dichtgroeit met berkenbos.
De Tuspeel is op wandelpaden vrij toegankelijk voor voetgangers al is de kern van de Tuspeel vanwege de natte terreinomstandigheden en de vegetatie niet toegankelijk. De hoge stuifduinen rond de hoogveenkern zijn beplant met bos, voornamelijk bestaande uit grove den en Amerikaanse eik. In 1999 is een groots natuurherstelproject uitgevoerd waarvan het resultaat duidelijk zichtbaar is.
Vanaf het fietspad langs de Lange Vlieter is de Tuspeel nauwelijks zichtbaar. Vanaf de Napoleonsweg is de Tuspeel wel te zien al lijkt het me verstandiger de ogen op de weg te houden.
Naast de Tuspeel ligt de Lange Vlieter. In 1999 stopte het uitbaggeren van het gebied definitief en werd de Lange Vlieter afgezonderd van de andere grindgaten. Zo ontstond het waterspaarbekken van WML, zoals wij het nu kennen.
Tijdens een wandeling langs de Lange Vlieter is het beslist de moeite waard om eens van het gebaande pad af te wijken en af te slaan richting Tuspeel. Neem eens plaats op het bankje van het Limburgs Landschap.
De Tuspeel is het meer dan waard.
