Het verzet tegen de komst van mestverwerkers en andere afvalverwerkende industrie op het terrein Zevenellen – tussen Buggenum, Haelen, Horn en Roermond – wordt steeds heviger. Lang beide oevers van de Maas verenigen burgers met bezwaren zich in toenemende mate. Ger Brouns, onder meer actief binnen de Dorpsraad van Buggenum, is één van de mensen van het eerste uur. Niet zomaar weer iemand die op een bijna beroepsmatige wijze altijd de hakken in het zand zet, maar een man die weet waarover hij spreekt. Zo blijkt uit een lang gesprek bij hem thuis, waar dit slechts een korte weergave van is.
Brouns heeft een onderwijsachtergrond, maar werkte ook in het bedrijfsleven. Hij heeft veel van de wereld gezien, van Europa en daarbuiten. Zijn kennis van politiek en geschiedenis, gecombineerd met een behoorlijke portie levenservaring, geeft de 72-jarige Brouns een scherp overzicht over de ontwikkelingen rondom het vervuilde bedrijventerrein Zevenellen. De verwachting van een onderzoeksbureau dat 80.000 mensen in Midden-Limburg last gaan krijgen van stank en andere overlast, wordt volgens hem steeds meer realiteit.‘Orbán’
‘Je moet de zaken altijd vanuit een groter perspectief zien’ geeft Brouns aan. Laten we bijvoorbeeld eerst eens kijken naar hoe media functioneren. Want we kunnen wel over Hongaarse toestanden spreken, maar ‘Orbán’ is ook hier. Wie is er bijvoorbeeld voorzitter van de Raad van Commissarissen van het Mediahuis Limburg, ofwel De Limburger? Léon Frissen, CDA’er, ex-gouverneur. Wie is voorzitter van de Raad van Commissarissen van L1? Hans Coppus, vriend van CDA-gedeputeerde Koopmans en vooral tevens directeur van de Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg, de organisatie de de verkoop van Zevenellen beheert.’
In de RvC van de Limburgse omroep, die recent in conflict kwam met de werknemers over het ontslag van de vorige directeur en de benoeming van de nieuwe (VVD-raadslid uit Horst Peter Elbers), heeft overigens ook CDA-Statenlid Mirjam Depondt zitting. Termen als pluriform, onafhankelijk en publiek lijken op die manier toch minstens enigszins te worden opgerekt.
Theatraal
‘Coppus is wel slim’ zegt Brouns met een minzame glimlach. Zo liet hij laatst John Giesen, consultant gebiedsontwikkeling van de OML, opdraven voor de camera’s van regionale omroep ML5, waar ook Brouns zijn woordje mocht doen. Giesen mocht daar uitleggen dat het allemaal reuze meeviel, bijvoorbeeld met de vervuilde grond op Zevenellen. Ter plaatse wreef hij daarom een handvol aarde een tikje theatraal tussen zijn vingers en stak die vervolgens zelfs in zijn mond, om aan te tonen dat er niets mis is met de grond.
‘Ik vraag me af of hij hetzelfde had gedaan wanneer we een schop slechts 50 centimeter in de bodem hadden gestoken en hem daarvan hadden laten proeven’,
zegt Brouns droogjes.
Figurant
OML benaderde eerder dorpsraden, milieuorganisaties, heemkundeverenigingen en omwonenden van Zevenellen, om zitting te nemen in een klankbordgroep. De Dorpsraad Buggenum ging daar niet op in. Waarom niet? ‘Je bent daar alleen figurant’ meent Brouns. ‘Mijn ervaring leert dat het later alleen maar tegen je gebruikt wordt als een moment waarop zogenaamd ‘uitstekend overleg’ heeft plaatsgevonden. Maar je hebt de facto niets in te brengen over bijvoorbeeld het soort bedrijven dat zich gaat vestigen.’ Volgens OML gaat het om bedrijven die absoluut géén overlast opleveren. Naast de mest- en afvalverwerkende bedrijven Coöperatie 7-llen en Bio Transitie Centrale Zevenellen heeft zich nu ook het Duitse energiebedrijf RWE gemeld.
Vliegas
En het einde is nog niet in zicht want de provincie verleent riante subsidies aan bedrijven uit deze sector. De belofte bij vergunningverlening luidt steeds dat de ‘best beschikbare technieken’ worden toegepast, waardoor er van overlast geen sprake zou zijn. Brouns:
‘Een recent onderzoek van de Brabantse Milieu federatie heeft aangetoond dat de negatieve impact van mest- en afvalverwerkende industrie op de leefomgeving juist zeer groot is. Niet alleen in de directe omgeving maar ook ver daarbuiten.
Het daarop ontwikkelde geurbeleid is absoluut onvoldoende. Bovendien is de bodem hier dusdanig vervuild, onder meer met dikke lagen vliegas, dat die een ernstige bedreiging vormt voor de gezondheid van mensen die op het terrein zouden moeten werken.'
Goedkoop
Brouns gaat zelfs zo ver dat hij de provincie van crimineel gedrag beticht.Waarom?
Omdat iedere vervuiler bij vertrek de boel schoon zou moeten maken. Dat dit terrein zo vervuild is geraakt, komt omdat er in de PLEM-tijd nooit fatsoenlijke controles werden uitgeoefend. Bovendien werd altijd voor de goedkoopste opties gekozen: de goedkoopste steenkool bijvoorbeeld, die tevens het meest vervuilend was. Alles wat met milieu te maken had, ging immers van de winst af. En die winst ging destijds dus naar de provincie. En de gemeentes.’
Spreekuur
Brouns duikt nog wat meer in de geschiedenis. ‘De vervuiling werd op een bepaald moment zo groot, dat toenmalig huisarts Smeets uit Haelen eind jarig tachtig bij de PLEM ging uitleggen dat er te veel mensen met dezelfde klachten bij hem op het spreekuur kwamen. Klachten waarvan hij wist: die mensen liggen binnen drie jaar op het kerkhof. De directie vroeg hem een maand later terug te komen. De arts werd wel verzocht hier verder voorlopig met niemand over te spreken. Bij zijn volgende bezoek wist de directie alles over zijn financiële situatie. Zijn openstaande schulden van de praktijkovername, zijn hypotheek. En zijn cliëntenbestand bestond voor vijfenzeventig procent uit PLEM-mederkers. Één woord van hem in de openbaarheid en die zouden allemaal hun biezen pakken. Wel werden alle vaste medewerkers daarna van het terrein gehaald en vervangen door uitzendkrachten.
Die mochten daar maximaal een jaar werken en daarna nooit meer terugkeren. Begrijp je nu wat ik bedoel?’
Sociale leven
Brouns geeft verder aan dat er voldoende middelen voor sanering zouden zijn. De provincie en gemeenten hebben ruim 4 miljard ontvangen van RWE, na de sloop van de Maascentrale. ‘Slechts 10 procent daarvan was voldoende geweest voor een grote schoonmaak. Maar er worden andere keuzes gemaakt. De vervuiler betaalt dus niet altijd...’
Nog afgezien van het gevaar van het terrein voor de gezondheid van mensen ziet Brouns nog vele andere risico’s.
Geuroverlast beïnvloedt natuurlijk het het woongenot en de kwaliteit van de leefomgeving. Maar het tast ook het sociale leven aan. Mensen ontvangen bijvoorbeeld liever geen bezoek meer vanwege schaamte voor de stank. Verder wijst hij op de toename van hinderlijk en gevaarlijk (vracht)verkeer, wanneer de bedrijven zich zouden gaan vestigen op Zevenellen.
Budget
Via de Dorpsraad voert Brouns nu een juridische strijd tegen Tegen Coöperatie 7-llen. Om het ook tegen de andere twee bedrijven op te nemen zal hij nog over een lange adem dienen te beschikken. Want qua budget bijvoorbeeld, is die strijd wel héél erg ongelijk. Inmiddels hebben zich echter wel steeds meer verenigen, experts en andere stakeholders gemeld die hem willen steunen. Ook vanaf de andere Maasoever. Dorpsraden van Swalmen en Boukoul, het dorpscomité Leeuwen, de stichting wijkteam Asselt, de wijkraad Herten en de organisatie ‘Wij zijn Maasniel’ maken zich zorgen over de dreigende stankoverlast.
Zelfs het Designer Outlet zou wel eens een belanghebbende kunnen worden.
Misschien dat de macht van het kapitaal dan eens een andere kant uit kan werken...
