Een inzoom op mooie, verrassende en bijzondere objecten in onze regio, waar we vaak zonder op te letten bijna dagelijks aan voorbij gaan.
Deze keer: de levensbomen op de Dorpstraat 29 in Grathem
Voordat we aan de levensbomen in Grathem beginnen: er zijn wel meer van deze gietijzeren en veelal wit geschilderde ornamenten in Midden-Limburg te vinden. We hebben er gezien in Buggenum, Roggel en het buitengebied van Heibloem. Altijd versieren de fraai gestileerde symbolen het bovenlicht, het raam boven de voordeur, van meestal statige, oude panden.
De voormalige onderwijzerswoning uit 1906 van hoofdonderwijzer Theodoor Dalemans in het centrum van Grathem telt er maar liefst twee. Hoewel beide levensbomen niet al bij de bouw zijn ingebracht. Dat is later door de huidige familie Dalemans, de derde generatie, gedaan. Volgens hun zeggen, inmiddels ook al weer meer dan 25 jaar geleden.
In de 16e eeuw komt de 'Boom des Levens' als christelijk symbool op, maar de oorsprong van de boom gaat terug tot de Germaanse mythologie. De levensboom werd van oudsher toegepast als gevelteken in de nok van een zadeldak of wolfdak en beschermde het boerengezin en de 'boerenvoortvaring' tegen onheil.
Vooral in protestantse kringen werd de levensboom toegepast ter versiering van boerderijen en voorname burgerpanden.
Vanuit die traditie belandde de levensboom in de 19de eeuw als gietijzeren ornament in het bovenlicht (waardoor licht binnenkwam op de gang boven de dichte voordeuren). Nederland telde in de tweede helft van de 19de eeuw vele ijzergieterijen. De levensbomen van Grathem zijn afkomstig van een rommelmarkt. Voorspoed hebben ze in ieder geval aan de bewoners gebracht. We zien in de toekomst nog wel een vierde generatie Dalemans het huis bewonen.
