Schutterijen waren van oudsher mannenbolwerken waar voor vrouwen geen plek was. De leden van de schutterijen dienden de burgers te beschutten en het dorp tegen kwaadwillende figuren te verdedigen. Een gevaarlijke taak dus en niets voor vrouwen! Maar de tijden veranderen en het werk van de schutters is met de komst van Napoleon naar onze streek overgenomen door de politie. Schutterijen zijn nu nog enkel een cultureel fenomeen waarbinnen ook vrouwen ‘hun mannetje’ mogen staan.
Schutterskoninginnen Kim van den Beuken van Schutterij Sint Nicolaas uit Heythuysen en Maartje van Kempen van Sint Martinus uit Horn kunnen dat uitstekend; zij schoten ‘de vogel’ met verve naar beneden en bewezen daarmee eens te meer dat er ook voor vrouwen plaats is in de hedendaagse schutterij.
‘Koning der Koningen’
Kim van den Beuken (28) uit Heythuysen zal zeker op het Oud Limburgs Schuttersfeest aanwezig zijn. Daar zal zij deze keer niet de zware buks hanteren en ook niet de trom. In Born loopt Kim in haar prachtige jurk als koningin van haar schutterij mee in de optocht.
Schieten deed Kim wel op zondag 11 juni in Neer tijdens het jaarlijkse dekenale schuttersfeest. Daar nam zij deel aan een schietwedstrijd met de naam ‘Koning der Koningen’. In die naam is de emancipatie van de vrouw nog niet echt herkenbaar! Kim mocht aan deze wedstrijd deelnemen omdat zij verleden jaar oktober schutterskoningin van schutterij Sint Nicolaas in Heythuysen was geworden. Bij het zogenaamde ‘koningsschieten’ wordt er overigens niet op de bekende houten bolletjes geschoten maar op een op een plaat geschilderde vogel. Diegene die het laatste stukje naar beneden schiet, wordt koning of in het geval van Kim, koningin van de schutterij. Doe je dat driemaal op rij, dan ben je keizer of keizerin voor het leven!
“Vrouwen bij de schutterij is hier geen issue meer”
De koningen en koninginnen van de tien deelnemende schutterijen uit het voormalige dekenaat Heythuysen, hebben in een onderlinge schietwedstrijd in Neer opnieuw op een vogel geschoten en Kim herhaalde het huzarenstukje door net als afgelopen oktober het laatste stukje van de vogel naar beneden te halen en daarmee ‘Koning der Koningen’ te worden; in haar geval koningin dus. “Bij dit soort wedstrijden speelt geluk ook een grote rol”, relativeert Kim haar prestatie. “Als je aan de beurt bent en de ring om de vogel is al grotendeels weggeschoten, dan is de kans dat je gaat winnen best wel groot”, zegt Kim die naast actief lid van haar eigen schutterij ook secretaris/penningmeester van de Dekenale Bond is.
Kim van den Beuken, die in tegenstelling tot vele andere leden van schutterijen niet afkomstig is uit een echte schuttersfamilie, werd al heel jong samen met haar zus lid van de plaatselijke schutterij. Ze slaat er de kleine trom en vanaf haar dertiende staat ze ook onder de schietboom.
Kim: “Trommelen doe ik heel erg graag en het schieten gaat mij ook best goed af. Ik ben niet bij de beste schutters van onze schutterij want dan zou ik wel in het eerste zestal staan. Ik sta in het derde, maar ik heb wel ambitie om verder te komen. Schutterij Sint Nicolaas telt nu zes zestallen en bijna de helft van de schutters is vrouw. Wij voelen ons net zo volwaardig lid als de mannen. ‘Vrouwen bij de schutterij’ is hier echt geen issue meer. Vrouwen mogen trouwens pas vanaf 2002 mee schieten op het OLS en bij bepaalde broederschappen zijn vrouwen nog altijd niet welkom, weet Kim. “Dat is toch echt niet meer van deze tijd.”
Maartje van Kempen, de negende koningin van Sint Martinus Horn
Bij schutterij Sint Martinus in Horn, opgericht in 1558, doen vrouwen de laatste halve eeuw ook actief mee. Op het overzicht van koningen sinds 1950, wordt al in 1974 Rien Opbroek als eerste koningin vermeld. Na haar volgen er nog acht. Maartje van Kempen (55), net als Kim van den Beuken geen telg van een schuttersfamilie, werd afgelopen paasmaandag koningin van de Hornse schutterij en als het aan Maartje ligt wordt ze dat komend jaar weer, want dan zou zij in Oostenrijk bij het Europees Schutterstreffen als koningin aanwezig kunnen zijn. “Dat lijkt mij geweldig”, zegt Maartje die pas twee jaar lid is van Sint Martinus Horn.
Maartje van Kempen: “Het schutterswereldje was mij natuurlijk niet helemaal vreemd. Mijn man is lid geworden van de schutterij in 2015 en ik ging mee naar de wedstrijden en deed ook mee aan het dorpsschieten. De laatste tijd liep ik ook als hofdame mee bij optochten. In Horn lopen vier mooi geklede hofdames direct achter het koningspaar en historisch gezien moeten zij een koningin, prinses of een hooggeplaatste adellijke vrouw bijstaan wanneer nodig.
Paasmaandag schoot ik de vogel naar beneden en zodoende ben ik nu koningin van de schutterij. Dat is echt heel leuk en met al die verplichtingen valt het best wel mee. Bij het dekenale schuttersfeest werd ik uitgeroepen tot de mooiste koningin.
Ik kreeg daarna nog enkele verbeterpuntjes. Wil ik op het OLS ook hoge ogen gooien, dan moet mijn jurk een beetje aangepast worden, die mag blijkbaar geen zakken hebben. Je moet het maar weten! Natuurlijk laat ik ook mijn eigen schildje maken, dat is traditie”, zegt Maartje die desgevraagd stelt de vrouwelijke schutters ook in Horn absoluut gelijkwaardig zijn aan de mannen.
Finest hour
Nu volgt eerst het OLS, het hoogtepunt van het schuttersseizoen. Natuurlijk gaat na afloop de meeste aandacht uit naar het zegevierende zestal, maar de koninginnen Kim van den Beuken en Maartje van Kempen beleven met de optocht door de starten van Born ongetwijfeld hun finest hour en dat geldt natuurlijk voor alle koninginnen waaronder ook Ingrid Op het Roodt-Beurskens van Schutterij Sint Agatha uit Haelen die al voor de derde maal deze eretitel mag dragen.
