In het Weerterland en de Belgische Maasstreek leven nog altijd de herinneringen aan John Churchill, de eerste hertog van Marlborough. Tijdens de Spaanse Successieoorlog (1701-1713) trok deze Engelse bevelhebber dood en verderf zaaiend door de Zuidelijke Nederlanden, destijds grotendeels het territorium van Spanje. We hebben er nog een lied aan over gehouden: Marlborough s’en va-t-en guerre (Marlborough gaat ten strijde). Wie goed luistert zal het melodietje 'for he is a jolly good fellow' herkennen, iets dat zijn slachtoffers niet zullen beamen. Maar laat ik u eerst bijpraten over die Spaanse Successieoorlog. In 1700 stierf de Spaanse koning Karel II kinderloos. Hij was door inteelt niet in staat gebleken enig nageslacht te verwekken.
De koning was zo mismaakt, op de portretten valt met name zijn enorme 'Habsburgse kin' op, dat hij 'De Behekste' werd genoemd. Tijdgenoten geloofden dat de afwijkingen van de duivel afkomstig waren. Spanje en haar koloniën had deze laatste Spaanse koning uit het huis Habsburg vererfd aan een kleinzoon van de Franse zonnekoning Lodewijk XIV. De uitvoering van het testament was voor de rest van Europa onacceptabel, want deze erfenis maakte Frankrijk wel erg machtig. Lodewijk XIV, nooit te beroerd om het zwaard op te nemen, hij zou ook op zijn sterfbed bekennen dat hij de oorlog te lief had gehad, dreef toch zijn zin door en half Europa trok weer eens naar het slagveld.
De Republiek der Nederlanden en Engeland zaten in hetzelfde kamp en benoemden de hertog van Marlborough tot hun gezamenlijke bevelhebber. Als eerste taak zag hij zich gesteld om de Fransen uit het Maas-Rijngebied te verjagen. Op zijn bevel werd het kasteel van Weert, Nijenborgh, belegerd. De ligging van het kasteel tegen de muren van de stad bleek de zwakke plek te zijn. De troepen van Marlborough schoten met hun kanonnen vanaf de stadswallen het aanpalende kasteel helemaal in puin. U kunt de restanten nog altijd bezichtigen in het onlangs opgeknapte en heropende Kasteelpark, waar het standbeeld van de laatste graaf van Horne, Philips van Montmorency, sinds de heropening de aandacht trekt, maar waar de Engelse bevelhebber eigenlijk meer present is als je op de ruïnes van de toegangspoort en de hoektorens let. Marlborough, van wie wordt gezegd dat hij nooit een veldslag verloor, hanteerde een ruwe vorm van oorlogvoering die nog het meeste leek op wat wij tegenwoordig 'de tactiek van de verschroeide aarde' noemen: zoveel mogelijk platbranden zodat de vijand er niets aan heeft.
Zo trok hij ook door de Maasvallei en het is niet verwonderlijk dat de boeren in de Maasdorpjes veel leed ondervonden van deze strijdwijze. Een weerklank van deze veldtocht is nog terug te vinden in het volksgebruik 'Malbroek verbranden' in het Belgische plaatsje Kessenich. Jaarlijks wordt in dit dorp net over de grens bij Thorn op de laatste kermisdag (in juli) ene Malbroek voor de rechtbank gedagvaardigd. Tijdens het nepproces wordt Malbroek, waarin moeiteloos de naam Marlborough is te herkennen, alles voor de voeten geworpen wat het afgelopen jaar is misgegaan. De uitspraak eindigt steevast in dood door verbranding, waarna een strooien pop op de plaatselijke Antjesbrug in brand wordt gestoken en in de beek wordt gegooid.
Ongeveer 240 jaar later keert een nazaat van John Churchill, hertog van Marlborough in Weert terug. Het is niemand minder dan Winston Churchill, de oorlogspremier van Engeland. In het kader van operatie Market-Garden bevrijden op 22 september 1944 zijn soldaten van het Suffolk-regiment Weert en maken een einde aan de Duitse bezetting. Daarmee is de schandvlek van Marlborough een heel stuk weggewerkt.
