VerhalenLeon Moonen

HALLO Straatnaambordje. Naar wie of wat is die straat genoemd?

Midden Limburg

Gooreweg in Buggenum en Ghoor in Nunhem

In de vorige editie van Hallo hebben we aan de hand van Geer en Goor het toponiem Geer (spits toelopen van een kavel) behandeld. Laten we in Midden-Limburg, om even bij het illustere duo te blijven, nu ook een Goor hebben, weliswaar meestal geschreven als Ghoor: kasteel Aldenghoor in Haelen, Gooreweg in Buggenum, Goorstraat in Tungelroy en Ghoor in Nunhem. Aan deze laatste weg, een doodlopend zijpaadje van de Napoleonsweg, lag ooit het kasteel Ghoor, ter onderscheid van het kasteel Aldenghoor in Haelen ook wel Neyenghoor of Nienghoor genoemd. Ald is makkelijk te herkennen als oud en Neyen verwijst naar nieuw. Helaas is Neyenghoor in de loop van de 18de eeuw in verval geraakt en resteert van het statige kasteel alleen nog de hofboerderij.


Het achtervoegsel ghoor slaat op de plek waar de kastelen Aldenghoor en Neyenghoor werden gebouwd: in een moeras.

Kastelen werden vaker in een woest en ongecultiveerd gebied gebouwd. Dit bood een extra, natuurlijke bescherming. Moerassen en vennen werden goeren of gooren genoemd. Er is dus geen enkele binding met de betekenis van het woord goor in de zin van smerig of onsmakelijk. Het zou ook vreemd zijn dat een inheems, oeradellijke geslacht als Van Ghoor of Van Ghoir, vermoedelijk ontsproten uit het dynastieke geslacht Van Horne, hun naam te danken hebben aan iets weerzinwekkends. We kunnen deze familienaam dus herleiden naar moeras, ven of meer en de Van Ghoors zouden in onze tijd vermoedelijk Van de Ven of Van de Meer hebben geheten.
 

Maar er is meer aan de hand. Het water in die gooren was namelijk 'voel.' Dit woord heeft een betekenisverandering ondergaan, want het 'voele water' was oorspronkelijk schoon. Ga maar eens bij de vennen in de Peel op bezoek. Door het heldere water kun je probleemloos tot op de bodem kijken, maar ga er vooral niet in roeren want dan wordt het troebel. Het peeldorp Veulen bij Venray heette oorspronkelijk het Voele, vermoedelijk vanwege het schone water.

Zo heeft het gehucht Voulwames in Zuid-Limburg niets met vuile kleren (wammes of wambuis-gewatteerde hemdrok), zoals sommige naamdeskundigen beweren, maar alles met schoon moeraswater te maken. Dat het water zuiver was kon ook niet anders, want de moerassen waar die kastelen in stonden, werden gewoonlijk gevoed door heldere beken. Het water werd bovendien gefilterd door het veen en de planten. Door de verontreiniging van de landbouw en schoonmaakmiddelen ontstond in de gooren rotting van het veen en kreeg het 'voele water' de huidige betekenis van vuil.