Apenbroek heet een smal zijstraatje van de weg die van Baexem naar Grathem voert. De doodlopende weg met de koddige naam ligt aan de Heelder kant van de Haelense beek en is daarom grondgebied van de gemeente Maasgouw. Het onderbordje met de huisnummers 21 en 22 verwijst naar de enige twee huizen aan Apenbroek, hoewel de hoge nummers doen vermoeden dat er meer woningen zijn gelegen. Is deze vreemde huisnummering een typische apenstreek? In ieder geval is Apenbroek niet naar onze verre verwanten genoemd.
We zullen de straatnaam eerst even ontleden, dan komt de aap wel uit de mouw. Broek, in het Limburgs Brook, is het gemakkelijkste gedeelte en verwijst bijna altijd naar een drassig land of een moerassig gebied. Niet vreemd, want Apenbroek ligt in een dal van de eerder genoemde Haelense beek. Apen is een verhaspeling van Aeb (van den Dijke) van wie dit 'broek' was.
Hij was een grootgrondbezitter en aan de andere kant van de hoofdweg van Baexem naar Grathem treffen we nog een Abenhofweg aan; de plek waar de hofstede van Aeb heeft gelegen.
Op het industrieterrein Windmolenbos in Haelen (gemeente Leudal) vinden we de Geylenbroekweg. Natuurlijk heeft broek ook hier weer betrekking op een van oorsprong drassig gebied en ook hier is dat niet vreemd omdat het landje op een oude Maasarm is gelegen. Gillenbrook wordt er in het plaatselijke Haelense dialect gezegd. Het gedeelte Gillen of Geylen is vermoedelijk ook verbonden aan een naam, alhoewel de band niet zo duidelijk is als bij Apenbroek. Geylen, een schrijfwijze van Geilen, is dan zeer waarschijnlijk Geelen en dat ga ik even uitleggen. Schrijven is een een kwestie van afspraken maken, vastgelegd in spellingsregels. Echter voor de invoering van de Siegenbeekspelling in 1804 waren er in het Nederlandse taalgebied geen vaste uniforme regels, maar min of meer regionale afspraken. Familie- en plaatsnamen zijn een soort versteend verleden. Daarin vind je o.a. een oude afspraak terug dat een e of i achter een klinker de voorgaande klinker langer maakt. Ae lezen we dan als aa, zoals uit de familienaam Raemaekers blijkt.
Of de plaatsnaam Oirschot in Noord-Brabant wordt als Oorschot uitgesproken. Zo is het ook met de naam Geilen gegaan, dat dus volgens de oorsprong als Geelen gelezen dient te worden. Geylen kan ook teruggrijpen op de oude Frankische naam Gelo. We hoeven dan maar even de grens over te wippen naar het Duitse Geilenkirchen, dat etymologisch verklaard kan worden als 'kerk van Gelo'. Als u overigens post krijgt van een bedrijf van de Geylenbroekweg te Haelen dan moet u wel opletten dat u, om het plat te zeggen, niet in het (broek)pak wordt genaaid. Het is dan vermoedelijk de firma List & Bedrog want aan de weg is namelijk geen enkele zaak of woning gevestigd.
Met dank aan Frits van Horne en Thieu Wieers
