Van een collega kreeg ik onlangs een bijzonder boek met de titel ‘Kantelalfabet’. Een bijzondere cocreatie voor onbegrensde inspiratie, beloofde de omslag. Een verzameling van 96 verhalen die volgens het ABC waren opgetekend, te beginnen met de Z als teken van tegen de stroom in zwemmen? Zonder de inhoud te kennen deed het boek me meteen denken aan het boek ‘Our common future 2.0’ (OCF 2.0 - onze gezamenlijke toekomst). Dit boek (2011), was een initiatief van Prof. Dr. Jan Jonker, hoogleraar Duurzaam Ondernemen en het voorwoord is geschreven door Ruud Lubbers. Een prachtig project waar een groep van vierhonderd vrijwilligers zich een jaar lang hebben gebogen over de vraag hoe we kunnen kantelen en doorstarten naar een duurzamere toekomst.
Na een korte oproep op het internet van Jan Jonkers, meldde zich spontaan mensen uit het hele land om hun visie over negentien actuele thema’s met elkaar te delen. Van economie tot spiritualiteit, van leiderschap tot afval. Mensen met passie voor een bepaald thema werden in groepjes bij elkaar geroepen en gingen daarna enthousiast met elkaar aan de slag. De gezamenlijke opdracht was om op elk thema een toekomstvisie (2011-2035) te schrijven. Samen leverde dat een schat van ideeën op voor iedereen die wil bijdragen aan een duurzame maatschappij. Ik had het voorrecht om mee te mogen doen en koos voor de thema’s Maatschappij – actief burgerschap en spiritualiteit. Thema’s die nog steeds actueel zijn en waar ik me elke dag mee bezig houd. ‘De maatschappij dat ben jij’ klinkt bekend in de oren.
Terugdenkend best stoer om op deze trein te springen. Ik herinner me vooral de eerste sessie goed, waarbij iedereen een beetje koudwatervrees had. Maar juist het feit dat deelnemers elkaar niet kende was bijzonder en uitdagend, maar wel heel leerzaam. Een jaar en tien dagen na de start van dit project, zie ik ons met z’n allen nog zitten in een prachtige kerk in Deventer, waar het eerste exemplaar van het boek als dank voor onze inzet aan ons allemaal werd aangeboden. Het boek staat sindsdien in mijn boekenkast,
trots dat ik op mijn eigen wijze manier een steentje heb mogen bijdragen aan de ideeën over een betere, gezamenlijke toekomst.
Het boek Kantelingsalfabet lijkt hier een mooie aanvulling op. Dit boek gaat niet over de toekomst van de maatschappij, maar over de toekomst van jou als mens in die maatschappij. Het woord kanteling is in 2015 geïntroduceerd als zijnde dé transitie en decentralisatie van het sociale domein. Plotseling had iedereen in zorg- en welzijnsland het over de transformatie van werkwijzen en verschuiving van rollen. Zowel burgers als zorgprofessionals worden geacht in hun verwachtingen en taakopvatting te ‘kantelen’. Tegen zorgvragers werd gezegd dat ze eerst moesten kijken wat ze zelf kunnen doen of het sociale netwerk inzetten voordat een professionele kracht wordt ingeschakeld. Een verkapte bezuiniging, met woorden als zelfregie en participatie als toverwoorden.
Deze transitie raakt het maatschappelijk kantelen en versterkt mijn missie en visie om vooral door en voor mensen in wijken en buurten na te denken over hoe we nu en in de toekomst ons zouden moeten voorbereiden op ingrijpende veranderingen die iedereen zal raken. Waar ‘de kanteling’ uitgaat van het principe van de eigen regie door de zorg- of hulpvrager, merk ik dat het woord ‘eigen regie’ vaker wordt vervangen door ‘eigen kracht’. Waarbij het inzetten van eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid gelijk is aan de eigen inzet (bekostiging) door de burger, het gezin en de directe omgeving etc.
En daarin raken de verhalen in het ‘kantelingsalfabet’ weer de kern uit het boek OCF 2.0, want uiteindelijk komen we in alle verhalen uit waar we wezen moeten, namelijk bij de mens zelf! De mens is voortdurend in verandering en kantelmomenten zorgen voor meer bewustwording en andere keuzes. Ik hoef niet uit te leggen dat hierbij vaak sprake is van ziekte, verlies of scheiding. Uiteindelijk gaan alle verhalen in beide boeken over bewustwording.
Want kantelen begint bij het in contact zijn met jezelf. Dat is een proces met pieken en dalen, een reis die begint bij de opvoeding, het onderwijs en de samenleving. Daarbij is de hulp van anderen van onschatbare waarde, de verbinding met anderen leveren je het vertrouwen en de veiligheid om jezelf te laten zien. Het geeft houvast om je innerlijke moed te tonen en leiding te geven aan je eigen ‘common future’ (citaat uit het boek Kantelingsalfabet – bijdrage Hans Kwakman).
Kortom; ‘kantelen’ gaat vooraf aan persoonlijke groei en verandering, wat mij bij de centrale vraag brengt ’wanneer was jouw kantelmoment?’ …. en beviel het?
