‘Proficiat, worre.’ Ein opzèttelik aojerwetse felicitatie väör miene verjäördaag. Van twië versjillendje man. Het sjtopwaord ‘worre’ waas in mien jeugd in zjwang. ‘Kom neet te laat heivers, worre; Det höbs se good gedaon, worre.’ Het waas ein bevestiging van waat de sjpraeker net haaj gezagdj. ‘Worre’ huerdje bie het inkelvoud. ‘Waortj’ is hetzelfdje, mer waerdje gebroektj väör mier persoeëne, of väör respect te tuine. ’Kómtj neet te laat heivers, waortj; Mer vrouw, gae höbtj het toch mer drök, waortj.’ ‘Pei’ waas ouch zón sjtopwaord. Mèt ‘pei’ kan eine sjpraeker zien verwónjering laote blieke of zien ergernis. ‘Pei, waem zooj det noe höbbe gedachtj; Pei, höbs doe gein oere aan de kop!’ ‘Worre’ kumtj achteraan in ein zin. ‘Pei’ sjteit altied väörop. ‘Worre’ waerdje allein gezagdj door aojer mansluuj, volges mich. ‘Pei’ neet, det waas eine allemans vrundj.
Zelf gebroek ich in mien columns aaf en toe het sjtopwaord ‘efeng’. Det doon ich väör de aardigheid, want in mien spraektaal gebroek ich het waord noeët. Mèt ‘efeng’ geufs se ein saort eindaordeil äöver waat al is gezagdj. Daonao kins se weer wiejer. Ich höb eine miens gekindj dae óm de haverklap zag: ‘Efeng, ich zègk mer zoeë ich zègk mer niks.’ De korte vorm van ‘efeng’ is ’feng’. Det waerdje dan soms ‘feng alla’. Daomèt wool men zègke: 'We weite noe wie het zitj, dus gaon we wiejer.'
Sjtopwäörd zeen ein eigenaardigheid van alle tale.
We haje in Haelen pesjtoeër Jacobus Gerards, dae we Kueb neumdje. Kueb kwoom in de viefdje en zèsdje klas godsdeenstles gaeve. Hae kós d’r niks van, mer haaj ein interessante aafwieking: te pas en te ónpas leet hae het sjtopwaord ‘niewaar’ valle. As se d’r op gings lètte, waerdje se d’r gek van. Wae jónges moke d’r ein sjport van väör te tèlle wie dök det waord veel in ein les. Det mós sjtiekem gebäöre. As meister Crompvoets het in de gate haaj, kreegs se sjtraof. Dao waas dae neet misselik mèt. Hóngerd sjtraofregels haads se al gauw te pakke. Ein vaeg óm dien oere ouch. Efeng, det huerdje d’r in dae tied bie, worre.
2020, waek 20
