Sommige mensen vertrouwen de politiek en de professionele media niet meer. Laat ik nu toevallig in beide sectoren actief zijn. Dan zou je toch van minder depressief worden, denkt u wellicht. Valt reuze mee hoor, ik moet soms juist erg lachen over waar die mensen dan zoal wél op vertrouwen. Zo laten ze Google vinden wat ze denken te zoeken, Spotify hun muzieksmaak bepalen, YouTube dicteren welk filmpje ze gaan zien en Tinder uitzoeken met wie ze naar bed gaan. Over de asociale media zal ik het vandaag voor de verandering eens niet hebben.
Een deel van de wantrouwende gemeenschap gaat ‘in het verzet’. Dan wordt een vlag ondersteboven gehangen. Meer daadkrachtige types sturen – uiteraard anoniem – een doodsbedreiging aan een volksvertegenwoordiger. Toegegeven, vanuit de politiek wordt weinig gedaan aan het verbeteren van het slechte imago. Mediatraining komt vooral neer op het ontwijken van vragen of het ontwikkelen van vaardigheden om een gesprek een andere kant op te sturen. Echt gecompliceerd wordt het als lokale politiek eens een keer nationaal nieuws wordt. Dat komt in deze regio zo weinig voor dat áls het een keer gebeurt, iedere betrokkene meteen in een kramp schiet. Of er nu een verwarde inwoner met molotovcocktails en middeleeuws wapentuig op het dak van zijn woning staat, of dat onderzoeksjournalisten meer willen weten over de geplande mestverwerkende industrie. Meteen gaan de overheidsdeuren potdicht en verschijnt er op de gemeentelijke website hooguit een Q&A-item.
Dat staat voor ‘questions and answers’ wat in onze eigen, toch heel heldere taal gewoon vragen en antwoorden betekent. Maar dan dus antwoorden op vragen die toch al niemand wilde stellen.
Het is allemaal natuurlijk geen schoolvoorbeeld van transparantie, maar nog geen reden om gekozen gemeenteraadsleden onheus te bejegenen. Zoals het ook totaal onzinnig is om te denken dat Nederlandse media, groot en klein, orders aannemen uit Den Haag. Ik sprak afgelopen week nog een freelance fotograaf. Hij kreeg daadwerkelijk de vraag van een burger of hij de foto waarop een vuurwerkbom onder een politieauto ontploft, zelf in scene had gezet. Het is soms echt te zot voor woorden wat mensen zich allemaal in hun hoofd laten prenten, vooral sinds internet bestaat. Het heeft lieden als Trump, Bolsonaro en Poetin macht gegeven. Nu mag u van mij echt geloven wat u zelf wilt, maar hou op mij te vertellen dat de regionale nieuwsbrengers hetzelfde zijn als Russia Today en radio 538 een satelliet is van Sputnik.
Iets soortgelijks gaat op voor de politiek. Natuurlijk is daar eveneens list en bedrog te vinden. Ook ik ben regelmatig teleurgesteld, al heeft dat vaak meer te maken met stemgedrag. In het normale leven worden we echter net zo goed met enige regelmaat belazerd, soms zelfs door mensen die we goed denken te kennen.
Maar de politiek is wel nog altijd een plek waar we samenkomen, discussiëren, oplossingen zoeken en richting proberen te geven.
Dat kunnen we beter zelf doen én met elkaar. Dat lijkt me verre te verkiezen boven de optie dat we onze koers laten bepalen door machines en algoritmen, vooral als die ons op oorlogspad sturen.
‘Word wakker!’ kreeg ik gedurende het hoogtepunt van de pandemie vooral via het wereldwijde web regelmatig te horen. Als je geen schaap werd genoemd, dan toch wel een robot. Maar als we doorgaan met ons op deze schaal te laten manipuleren door de internetgiganten, dan gaat het waarschijnlijk niet blijven bij coronarellen, of een bestorming van het Capitool. Dan worden we op een dag, zoals De Dijk in 1987 al zong, ‘wakker in een vreemde wereld’. Allemaal: ‘vrouwen van ijzer en mannen van staal.’
