Kerstmis is bij uitstek het feest van het licht. We doen lampjes in de kerstboom en ook buiten mag het gezellig verlicht zijn. In Nederland houden we het meestal nog vrij bescheiden, maar dit jaar valt het me op dat er buiten meer verlichting is. Nog meer dan in voorafgaande jaren volgens mij. Waarom? Ik denk dat we onbewust smachten naar licht. Het nieuws wordt er ook niet beter op en hoe anders doorbreken we de donkere dagen voor kerst dan met meer licht? Ik snap het heus wel, maar als u het niet erg vindt, hang ik er wel even een maar aan vast.
Dat verlichting staat voor hoop en verlossing (van die donkere dagen!) of je nu gelooft of niet, dat is wel duidelijk.
Maar helaas betekent licht in de duisternis niet voor al onze medeschepselen veel goeds. En dan gaat het vooral over een overschot aan licht.
Het gebrek aan echt duister - lichtvervuiling noemt men dat. Ik schreef er volgens mij eerder wel eens over. Maar omdat het in mijn persoonlijke top vijf ergernissen staat wat betreft natuur en dieren en ons ‘lichtvervuilingsbewustzijn’ nog wat achterblijft, breng ik het toch graag nog even onder uw aandacht. Laten we eens kijken wat een teveel aan licht gedurende de donkere uren nu eigenlijk aanricht.
Vogels, insecten en zoogdieren worden verstoord in hun slaap. En vogels hebben er ook nog eens last van tijdens hun migratie, ze navigeren tijdens het vliegen op het licht van de maan en sterren. Overmatig kunstlicht verwart ze en door vermoeidheid kunnen ze zelfs verongelukken.
Maar vergeet ook de echte nachtdieren niet, zoals vleermuizen, uilen en amfibieën, ze zijn afhankelijk van het duister om hun eten te vinden en te overleven. Een overschot aan verlichting belemmerd hun jachtgedrag en maakt sommige dieren kwetsbaarder voor roofdieren. Ook ontneemt het prooidieren hun natuurlijke dekking in het donker, wat de balans in ecosystemen verstoort.
Ook planten en bomen reageren op lichtniveaus om te bepalen wanneer ze groeien, bloeien óf bladeren verliezen. Kunstmatige verlichting verstoort de groeicycli van bomen, het voorkomt bijvoorbeeld dat ze in winterslaap gaan. Het verandert het ritme van bloei en bladverlies, wat weer gevolgen heeft voor bestuiving en seizoensgebonden ecosystemen.
Maar laten we onszelf ook niet vergeten. Vaak kunnen we amper nog de sterrenhemel zien als we in lichtvervuilde gebieden wonen. En wie wil die nu missen? Maar het heeft ook op ons lichaam een verstorend effect. Wist u dat we sinds de introductie van de elektrische lamp anderhalf uur korter zijn gaan slapen? En drie procent van de Nederlanders slaapt daarnaast minder goed door te veel licht (van bijvoorbeeld kassen of sportvelden naast hun huis).
Moeten we nu met kerst dus alle lichtjes bannen? Nee, natuurlijk niet, maar misschien is het wel een idee om al die extra lichtjes niet de hele nacht te laten branden, maar deze gewoon voordat u naar bed gaat, uit te doen. Juist de lichtjes buiten. Zo zijn we extra lief voor alles om ons heen deze feestdagen. En na de feestdagen? Denk aan timers en bewegingsmelders - en misschien net een lampje of wat minder buiten. Zo ziet u alle kerststerren ook meteen een stuk beter.
Ik snap het heus wel, maar als u het niet erg vindt, hang ik er wel even een maar aan vast.
