ColumnsFrits Criens

Column Modertaal: AAFKEIME door Frits Criens

Leudal

Hiëre haodj uch gedoektj. De dialecte in Midde-Limburg haje en höbbe väöl wäörd väör uch aaf te keime. We beginne mèt get benaminge väör sjtoute of lestige jónges: badjakker, batje, batraaf, sjtröp, sjtrubbant, misklier, blaag, remmel, raekel. Effe tössedoor: eine krietraekel is eine jóng mèt witte haor. As emes zich verwaandj gedreugtj, waertj det neet gewaardeerdj. Men neumtj hem bruikhals, piezewiet, wikser of wiksmaeker. Ouch väör dialecte tèltj het gezègdje: Sjpraeke is zilver, zjwiege is goud. Emes dae get väöl kaltj of zich erg liëtj gelje is ein wauwelmöts, wazelmanj, zeivermanj, sjpraekwames, vlaotmoel, aoj zaeg, eine kiskenademaeker, zjwetskamezaol, kwatsjkop, of lulbroor.

 

Sjpare is good, mer op de cente zitte is gein deugd. Zoeë emes is eine gietsige, toegenejdje, verkesnejjer, bier, barg of ein verke. Eine barg is troewes eine gecastreerdje bier en zoeë is het verke ein bron van inspiratie. Ouch in wäörd väör vervaelendje of lestige manskaerels zeen oos dialecte riek gesorteerdj: knaoterzak, graasbaer, nete-oer, netegaat, iezegrim, ulegries, nietsige, nerrige. Wantroewe óngerein is trök te vinje in terme as fiemelsjtrieker, loezebengel, loezige, sjlouwbengel en kóntjekroeper väör mansluuj die dich nao de móndj kalle. Dóm kaerels zeen altied de sigaar, wäörd genóg väör häör op de plaats te zitte: sopsieme, sjniederhannes, gaodsklöppel, hampeleman, hötje, dóm huit. Eine dae gauw giftig waertj is eine gifsjieter, mer ouch kliejesjieter, klaerige of krintesjieter.

 

Bès se roew of óngeveulig väör angere, dan bès se ein roewmoos of eine veerkentige of vrieënak. Luiheid is ein van de houfdzunj. Emes dae neet van wèrke héltj, is ein zjweeloer, eine mörge, görge, sjalevaeger, vlesse, laegluiper, of lapzjwans. Mer emes dae te väöl iever haet en de baas wiltj sjpele is ein meistermanj. Is hae hiel precies, dan is het ouch nog eine pintenäöker. Het bèste waas en is het väör dich fatsuunlik te gedrage, ouch mèt diene kal, angers bès se eine vazele herst. As se dich neet aan de seksuele moraal hèls, bès se eine sjuunsmarcheerder of sjalevaeger of gewuen eine vètzak. En geis se diene eige gank, taege de draod in, dan bès se eine moetsjkop of waersnak. En det sjrieftj eine Haelense vreigelier.

 

2020, waek 13

 

Frits Criens

Frits: stadsdichter van Leudal, publiceert proza, poëzie, light verse en toneel in ABN en dialect. Zijn column Modertaal was bijna een kwart eeuw lang een van de hoogtepunten in Dagblad de Limburger. Ernst en humor zijn twee gelijkwaardige elementen in zijn werk, dat helder is en direct. Criens is een innemend performer en verteller die lezers en luisteraars boeit en meeneemt in zijn gedichten en verhalen.