ColumnsFrits Criens

Column modertaal: LOS door Frits Criens

Midden Limburg

Leudal, zèstiën dörpe, zèstiën kèrke. Lichtelik blieve veer van die geboewe nog as volledig heiligdom intact, volges de Limburger. Het is ónväörsjtèlbaar. Binne ein mienselaeve zeen katholieke dörpe bekans gans van häör geluif gevalle en höbbe ze God verbanne oet het sociaal laeve. Het iëre en aanbaeje van de Hiër waas al langer intrintj verdwene. Haost nemes geit nog nao de mès. Processies zeen d'r amper nog. Duipe, kemunie doon, beechte, trouwe väör de kèrk, begrave waere mèt ein mès, de heilige aolie väör de sjtervendje zeen ein zeldjzaamheid gewaore. En woeë kinne ze nog zègke det d'r de aafgeloupe viefentwintjig jaor eine preester oet eige dörp is gewiedj? 

 

Väöl begrippe oet beväörbeeld het boerelaeve zeen door de verangerendje tied oet oos dialecte verdwene. Detzelfde is aan het gebäöre mèt God en het geluif. Det begós mèt de väörname van baby's. Tot de jaore sestig wore die väöral gekoppeldj aan eine heilige. Maria waas väör maedjes ein populair naamgaefster, net wie häör moder, Sint Anna. Väör jóngesname wore Petrus, Jacobus, Johannes en Matheus, veer van de twelf apostele, erg populair. Heilige as naamgaever zeen oet de mode en daomèt sjterve väöl aoj name in rap tempo oet. Det geit ouch op väör organisaties en geboewe die vreuger dök verneumdj waerdje nao eine heilige. Sint Anna en Sint Jozef in Hael beväörbeeldj. In Haelen heet de maedjessjoeël nao Sint Lambertus, de jóngessjoeël nao Sint Franciscus. De derdje sjoeël, geboewdj in de jaore sevetig, kreeg de heidense naam In de Bremmen

 

Det d'r minder mèt God ziene naam gevlooktj waertj, zal nemes bedreuve. Ich haop aeve good det Sint Piëtrus aan de hemelport ein bietje cómpassie haet mèt de zondaars. En det haop ich neet allein väör michzelf. Behalve vlookwäörd huers se ouch anger wäörd, oetdrökkinge, sjpraekwäörd en gezègkdjes die geïnspireerdj zeen op God al minder en minder. Ein film äöver Vènlose criminele haet as titel Van God los. Det is de figuurlike beteikenis van die oetdrökking: zich krankzinnig gedrage, zónger besef van norme. De letterlike beteikenis geit óngertösse op väör de meiste ex-geluivige. Ich huer de duvel sjtiekem dinke: Godzijdank!

 

2025 waek 44

 

Frits Criens

Frits: stadsdichter van Leudal, publiceert proza, poëzie, light verse en toneel in ABN en dialect. Zijn column Modertaal was bijna een kwart eeuw lang een van de hoogtepunten in Dagblad de Limburger. Ernst en humor zijn twee gelijkwaardige elementen in zijn werk, dat helder is en direct. Criens is een innemend performer en verteller die lezers en luisteraars boeit en meeneemt in zijn gedichten en verhalen.