ColumnsFrits Criens

Column Modertaal: VERBASTERE door Frits Criens

Midden Limburg

Altied kassa, as se dich wils sjtraevele: vraog in eine groep of het Limburgs ein taal is of ein dialect. Ouch Limburgers dinke dao versjillendj äöver, al is het Limburgs officieel erkindj as minderheidstaal. Geliërdje höbbe namelik beweze det de äövereinkomste tösse de dialecte groeëter zeen as de versjille. Óndanks het feit det väöl miense oet het midde of noorde van oos provincie meute höbbe väör emes oet Kèrkraoj of Vaols te versjtaon. Ómgedrejdj tèltj troewes precies hetzelfdje. Zelfs tösse dörpe die neet zoeë wied oet ein ligke, zeen d'r versjille. In oetsjpraok of zangerigheid, mer ouch in wäord die in plaats A gewuen zeen en die buurtplaats B, ein klein sjtökske wiejerop, neet kintj. Het Remunsj is angers as het Haelens, het Meijels gans angers as het Roggels.

 

Pas geleje leep ich taege interessante taalversjille aan. Ich haaj mien toniëlsjtök Euver de grens väör Sjtramprooj in het Haelens gesjreve. Sjpelers oet versjillendje dörpe van weerskenj van de grens deje dao-aan mèt. Aafgesjpraoke waas det eder zien tekst in zien eige dialect zooj vertale. Det klónk hartsjtikke sjoeën, juust door de versjille. 'Woeëväör duis se det?' waas in het Limburgs van de Belzje: 'Väör waat duis se det?' De Belzje commies Meijssen gebroekdje eder väörsjtèlling ein waord det ich neet versjtóng, ómdet ich het neet kós. Ich sjnapdje waal waat het beteikendje. Det bleek oet de rest van de zin. Nao de tiëndje väörsjtèlling bedach ich mich det dit de lètste kans waas väör dae sjpeler te vraoge waat hae noe precies haaj gezagdj.

 

Ich lag hem de scène oet woeë-in det waord veel. Väör hem en de miense oet Rooj die d'r bie sjtónge, waas het ein alledaags waord: kezemke. Commies Meijssen zag iërst waat 'kezemke' beteikentj en vertèldje daonao det het wäörd is mètgebrachtj door de soldaote van Napoleon, en det het aan weerskenj van de grens in het Limburgs is blieve hange. Het is ein verbastering van het Franse 'quinzaine', waat 'veertien daag' beteikentj. En ómdet vreuger het loeën óm de veertiën daag waerdje oetbetaaldj, kreeg 'quinzaine' hie, verbasterdj en al, de beteikenis van loeën. Kezemke.

 

2022, waek 41

Frits Criens

Frits: stadsdichter van Leudal, publiceert proza, poëzie, light verse en toneel in ABN en dialect. Zijn column Modertaal was bijna een kwart eeuw lang een van de hoogtepunten in Dagblad de Limburger. Ernst en humor zijn twee gelijkwaardige elementen in zijn werk, dat helder is en direct. Criens is een innemend performer en verteller die lezers en luisteraars boeit en meeneemt in zijn gedichten en verhalen.