Ich weit neet wie ’t mit uch zit, mer ích dink en druim in ’t Limburgs. Limburgs is mien modertaal, mien eerste taal. Ich bön dan waal min of meer tweetalig opgevoed en ich kin ouch in ’t Nederlands redelik oet de veut, mer ’t Limburgs is de taal wo-in ich träönkes pink. Ich bön dan ouch blie det De provincie Limburg eindelik perbeert óm ‘n deil III-erkinning ónger ‘t Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden veur ‘t Limburgs te kriege. In 2023 haet de Raod van Europa de Nederlandse euverheid duchtig op de vingers getik vanwaege ’t verwaarloze van ’t Limburgs. Nao de deil II erkinning in 1997 haet de provincie ’t sjendalig laote ligke.
De euverheid haet ’r ‘n pötje van gemaak. Mer eerlik is eerlik, ich höb d’r zelf ouch nieks aan gedaon.
Es ich Limburgs kal geit det helemaol vanzelf. Gesjpraoke Limburgs is mien eerste taal. Gesjreve Limburgs is ’n anger verhaol. Nao Nederlands, Frans, Duits en Ingels höb ich mich pas drie jaor geleje ‘n bietje Limburgs lere laeze en sjrieve. Det is mich toch ouch get, det dien eerste gesjpraoke taal angers is dan dien eerste gesjreve taal. Juffrouw Mien haet mich op de eerste klas waal de klank-teikenkoppeling van b-oo-m, r-oo-s, v-i-s, en v-uu-r moge lere, mer neet van h-äö-r en g-ao-n, z-ó-n en n-ae-f. Limburgs sjpèlle en sjrieve höb ich ’n jaor of drie geleje bie meister Pierre geleerd. ‘ne Hollenjer dae Hollands druimp en kalt, mer allein Fries moog sjrieve. Sjtèl dich veur.
De sjpèlling van dien eige dialek is vrie mekkelik es se de regels volgs van de Spelling 2003, baeter bekind es de Veldekesjpèlling. Miene pap sjrief al ‘ne halve eew in ’t Limurgs… In 1997 bie de deil II-erkinning waar hae ein van de pioniers. De Spelling 2003 wirk veur alle variasies van ’t Limburgs en doe zóls de sjpèlling van dien eige Limburgs dialek ech binne ’n paar daag ónger de knie mótte höbbe. Ich kin neet óntkinne det ich zelf weinig meujte höb gedaon óm ’t te lere, mer sjtèl det veer ’n provincie hadde gehad die oos taal serjeus genaome had. Dan hadde veer ’t noe allemaol gekós!
Ich gebroekde altied gaer ’t ekskuus det Limburgs neet besjteit, det ’t ‘n verzameling dialekte is. Ónzin. Mien Limburgs is ‘n mingsel van Remunjs mit Leeves van mien mam en Haeles van miene pap en oet mien jeug. Ónzin. Mit sjpraeke levert det noojt probleme op en mit sjrieve gif ’t juus ekstra kanse. Mit de Spelling 2003 kins se alle dialekte sjrieve en is ’t aan dichzelf óm te keze of de bink ziene Remunjse kantj wilt benaodrökke en wo ich mien Haelese sjtökske van mich baove wil laote kómme drieve. Det is nog bès gaaf eigelik, det se ‘n taal höbs, mit versjillende variante die se geweun in de sjpèlling kins laote zeen.
Noe de provincie geit veur ‘n deil III-erkenning veur ‘t Limburgs, womit ’t op gelieke voot mit ’t Fries en Papiaments kump, durf ich weer enthousiast te zeen. Door de erkinning is ’t Fries enorm in sjtatus gesjtege en veur ’t Papiamento geljt hetzelfde. ’t Waert tied óm de trökloup net wie eerder in Frieslandj te sjtoppe.
In 1997 kreeg ‘t Limburgs de deil II-erkinning. Miene pap waar toen ein van de eerste dialeksjrievers van ‘n nuuj golf, ziene column Modertaal sjting in de offiesjeel gezet. Ich weit eigelik gaar neet woróm hae toen al wis det ’t zo belangriek veur oze identiteit waar. In ‘97 waerde hae oetgeneudigd óm d’r euver te kómme vertèlle bie De Vijf Uur Show van Catherine Keijl. Ich bön toen neet mit nao de opnames gewaes ómdet ich det plat mer get besjamends vónj en De Vijf Uur Show troewens ouch en Catherine. En RTL 4. Mer good. Achteraaf gezeen waar det ein van de eerste momente wo Limburgs neet es ‘n aafwieking mer es echte taal op de tillevisie kwaam. Achteraaf bès historisch.
Es ich bedink det wae (veur de miense in Haele) en veer (Remunj!) noe veur ‘n deil III-erkinning sjtaon, dan pfffff. Sjtèl dich veur det ‘t Limburgs in 2030 éch ‘n deil III-erkinning zól kriege. Dan haop ich det veer greuts durve te zeen en oos provincie noojt meer de kans gaeve óm oos taal zo te verwaarloze. ’t Haet toet 2025 mótte doere veur ich ’t mich realiseerde.
Waat bön ich greuts op miene pap det hae zó vreug al door te sjrieve in ’t Limburgs bezig waar mit de emancipatie van ’t Limburgs.
Ich höb nog ’t ein en anger te bewieze…
