Dat apps je door en door kennen, bleek wel toen ik recent een rake kijktip kreeg van Amazon Prime. Prime, het goedkope broertje van Netflix, vond dat ik de documentaire ‘Doden Weg (sic) Zonen van de Napoleonsbaan’ moest kijken en dat doe ik dan braaf. Ik ben blij dat er kunstmatige intelligentie, cookies en trackers bestaan, want daardoor mocht ik deze documentaire uit 2008 vijftien jaar na het verschijnen toch nog ontdekken. Nu de tunnels van de A73 de afgelopen zomer regelmatig gesloten waren, reed ik de weg weer een aantal keer en kwamen er veel herinneringen boven. De documentaire kwam als geroepen.
De documentaire ‘Doden Weg, Zonen van de Napoleonsbaan’ verscheen in 2008 toen het laatste stukje A73 zo’n beetje werd opgeleverd en de Napoleonsbaan niet langer de belangrijkste verbinding tussen Noord-Limburg en de A2, tussen Nijmegen en Maastricht was. De omleiding van de Napoleonsbaan bij Haelen was al een paar jaar eerder gerealiseerd zodat zware vrachtauto’s met gevaarlijke stoffen niet meer over de spoorwegovergang hoefden en er waren al allerlei snelheidsbeperkende maatregelen genomen. Ook de briljante passeerstroken voor langzaam vervoer waren al in gebruik. De Napoleonsbaan werd veiliger, het immense aantal zware vrachtauto’s nam af, er stonden minder files en de dorpen aan de Napoleonsbaan werden leefbaarder.
De documentaire ‘Doden Weg, zonen van de Napoleonsbaan’ van Hans Heijne kun je gratis bekijken op Vimeo en Amazon Prime. Het is een uniek tijdsdocument waarin de diverse omwonenden op poëtische wijze hun haat-liefdeverhouding met de weg beschrijven. Het is een documentaire die bij mij veel mooie herinneringen opriep, maar die vooral ook de duistere kant van de N273 weer tot leven bracht. Wat hebben we die sirenes vaak voorbij horen scheuren en haast net zo vaak horen stoppen. Ongelooflijk eigenlijk dat het zo lang door heeft kunnen gaan.
Zelf ben ik in Haelen op 208 meter afstand van de Napoleonsbaan opgegroeid en ken ik de romantische kant van de weg, maar vooral de tragische.
Ik had dankzij de eenvoudige route vrienden van Kessel-Eijk tot in Thorn, maar ik herinner met vooral dat ik als zesjarige na een dagje zwemmen in de file stond vanwege een motorongeluk. We reden achter de politieauto naar het huis van mijn vriendje. De politieauto stopte daar ook om zijn overburen te vertellen dat hun zoon was verongelukt. Ik herinner me dat ik op de radio hoorde dat een klasgenoot van de basisschool ’s nachts tegen een van de bomen was gereden. Een andere oud-klasgenoot, revalideerde maanden na een botsing bij een van de kruisingen. Toen er een trein op een oplegger met landbouwvoertuigen klapte, gingen we als tienjarigen op onze crossfietsen kijken, maar het aantal zwaailichten was zo indrukwekkend dat we ons toch maar omdraaiden. Ik krijg nog steeds kippenvel op mijn rug als ik denk aan het verhaal van mijn buurman die getuige was van een ongeval met dodelijke afloop met een jonge gast.
De documentaire eindigt met de laatste zin uit het liedje ‘Napoleonsbaan’ van Gé Reijnders: ‘De dooiewaeg, de Napoleonsbaan, wird langzaamaan, wird langzaam eine aaie verkalkte ader mit amper nog blood.’ De Napoleonsbaan was ooit een weg waar je soms minuten lang niet kon oversteken vanwege de vrachtauto’s, waar tractoren werden ingehaald op smalle stukken naast dikke eiken en waar het zo vaak mis ging dat de naam dodenweg meer dan terecht is. Die ader is nu misschien verkalkt, maar er hangen er weer donkere wolken boven de dorpen aan de Napoleonsbaan.
Er zijn plannen voor een behoorlijk intensieve bio-energiecentrale op Zevenellen van 750.000 ton per jaar. Nu ben ik dol op bio-energie, maar al die tonnen dierlijke mest en biomassa zullen uit andere delen van het land en het buitenland moeten komen en de transport gaat het laatste stuk over de N273 en N280. 750.000 ton heen en daarna vrachtauto’s leeg terug. Ik zou daar niet heel blij van worden als ik in de buurt van de Napoleonsbaan woonde, of als mijn kinderen de weg gebruikten als fietsroute naar school.
Ik hoop dat Amazon Prime de documentaire als er over tien jaar weer groot onderhoud is aan de A73 wederom laat verschijnen als kijktip. Ik hoop dat de bijnaam ‘dooiewaeg’ dan nog meer iets uit een ver verleden is. Maar de voortekenen zijn volgens mij niet erg gunstig.
