Ik had u iets beloofd in mijn vorige column. Ik zou u uitleggen waarom het allemaal nog goed zou komen met de wereld. Nu zal de aarde sowieso wel overleven, maar het gaat nu even over wie er allemaal rondloopt op die bol. Mocht u tenminste – net als iedereen met een normaal functionerend verstand – nog van mij aan willen nemen dat we niet van de aarde af kunnen vallen, omdat die heus niet de verschijningsvorm heeft van een door het heelal zwevende langspeelplaat.
De reden van mijn optimisme heeft ook niet te maken met het imploderende Forum voor Demagogie, hoewel daar ook veel mensen met een meer middeleeuws gedachtegoed bij aangesloten bleken. Bij mij overheerste in dat verband toch vooral het onbegrip over die bar slecht geacteerde verbazing omtrent nazisympathieën en antisemitisme binnen de club. Dat was toch werkelijk een beetje zoals Nederlanders die bij het reisbureau klagen over te veel zand op het strand, of over het feit dat bijna iedereen in Malaga alleen maar Spaans sprak.
De reden waarom ik het vandaag wil hebben over mijn halfvolle glas hangt samen met een masterclass Amerikaanse verkiezingen door Charles Groenhuijsen, die werd gehouden door de Nederlandse Vereniging van Journalisten. Let wel: nog vóór de stembusgang van de Amerikanen, maar met de kennis van nu nog steeds boeiend. Voor de geïnteresseerden: het bijna anderhalf uur durend verhaal staat openbaar op YouTube. Daarin is onder meer een toespraak opgenomen van ex-president Obama, die benoemt hoe goed het eigenlijk met de wereld gaat. Uiteraard in het rijke westen, waar niemand meer weet wat oorlog werkelijk betekent. Maar ook globaal gezien wonen er nu méér mensen in een democratisch land dan ooit.
De wereldbevolking is welvarender, gezonder én beter opgeleid dan de afgelopen eeuw.
Ook geletterdheid is enorm toegenomen. Kindersterfte is juist heel sterk afgenomen. De daling van het aantal dode soldaten door oorlogen is ronduit spectaculair, als je het in een grafiek ziet weergegeven. Door veel onmiskenbare ellende heen, is er in de grote lijnen een duidelijke, niet te ontkennen progressie te herkennen. Daar kan niemand omheen. Het zijn glasharde feiten. Maar bijna niemand ziet ze. Daarom gelooft negen op de tien mensen tegenwoordig dat het steeds slechter gaat met de wereld. Hoe komt dat?
Een verklaring is dat we ons meer op negatieve berichten concentreren dan op positieve. Daardoor denken we dat het verleden beter was dan het heden. We kijken voortdurend ‘scheef’. En natuurlijk spelen media daarbij een grote rol. Die kiezen voortdurend onderwerpen als misdaad, moord, moslims, immigranten, vergrijzing en terrorisme. Uiteraard zijn dat nieuwsonderwerpen, maar te vaak verliezen we het perspectief daarbij uit het oog. De genoemde masterclass neemt het laatstgenoemde onderwerp als voorbeeld. Allereerst worden de (Amerikaanse) doodsoorzaken op een rij gezet. Hartfalen, kanker en verkeersongevallen spelen daarbij – niet verrassend – een behoorlijke rol. Het percentage verliezen door terrorisme is in de staafgrafiek nauwelijks zichtbaar: 0,01 procent. Vergelijk je dat percentage met de onderwerpen waar mensen op internet naar zoeken, dan zie je al een grote verschuiving: 7,2 procent tikt op Google terrorisme in. In de media gaat het echter in 35 (!) procent van de berichtgeving over terrorisme.
Vergelijkbare verschijnselen zie je trouwens ook bij de andere onderwerpen.
Het is maar hoe je ergens naar kijkt.
Om even op Thierry terug te komen: die bleef de afgelopen weken maar zijn ‘trial-by-media-mantra’ herhalen, terwijl hij vervolgens met geen tien paarden bij de camera’s en microfoons weg te slepen was. Het klonk überhaupt al merkwaardig uit zijn mond. Nog nooit was er een politieke partij met maar twee zetels in de Kamer, die zo belachelijk veel aandacht kreeg. Mijn gratis kijktip geeft echter op meerdere terreinen inzicht hoe de media werken. Ook ten aanzien van het belang van de serieuze kranten, bladen, tv- en radiozenders of websites als controlerende macht. En het belang voor de democratie, die natuurlijk wel degelijk bedreigd wordt, zoals we niet alleen in Amerika hebben kunnen waarnemen. Maar toch, bovenal gaat u er misschien net een beetje optimistischer 2021 mee in.
Ik gun het u van harte. Naast alle voorspoed, liefde en gezondheid van de wereld.
