'Als hij kon toveren was niemand de sigaar', zong Herman van Veen in 1987 al. En toch voelde menig inwoner van Leudal zich behoorlijk beetgenomen. Voor een toverstunt van kwaliteit bleek de de gemeente namelijk een slordige 20.000 euro per maand kwijt, aan een ad-interim gemeentesecretaris. Die haastte zich, indachtig de genoemde liedtekst, te verklaren dat zelfs de oma van zijn oma niet in bezit was van een tovenaarsdiploma.
Iets soortgelijks gebeurde in nog extremere mate, enkele dagen eerder, bij ING. De raad van commissarissen van de bank beoordeelde de wedde van 'topman' Hamers namelijk als verre van 'marktconform' en wilde die daarom even met vijftig procent naar boven bijstellen, tot 3 miljoen euri. Men zag daarvan af onder de druk van de felle protesten vanuit de maatschappij. De verklaring: 'De raad had de publieke reactie onderschat.' Met andere woorden: voor de plannen 'an sich' schaamde men zich blijkbaar totaal niet.
Ondertussen regende het opzeggingen bij de ING, wat aanvankelijk glashard werd ontkend. Totdat Triodos en ANS een toename van duizenden klanten meldden. 'Er zijn wat meer vertrekkende klanten dan normaal, maar het is niet te zeggen waaraan dat ligt' heette het toen. Nou, ik wil het ze graag even uitleggen: hier pakte de marktwerking nou eens een keertje goed uit. Mensen houden er gewoon niet van belazerd te worden.
Verder heeft die marktwerking aardig huisgehouden de afgelopen decennia. Op de telefonie na is er niet één voormalige publieke sector te noemen waar de invoering hiervan een succes te noemen valt. Het zou goedkoper worden, het zou kwalitatief beter worden door de concurrentie, het zou efficiënter worden. En? Bent u van mening dat die kwalificaties van toepassing zijn op de post? De nutsbedrijven? Het openbaar vervoer?
Een totale bende is het. Om me even tot het laatstgenoemde voorbeeld te beperken: ik heb de tijden nog meegemaakt dat onversaagde medewerkers van de NS, desnoods gewapend met een föhn op batterijen, de in de winter bevroren wissels stonden te ontdooien. Tegenwoordig moeten die helden met de handen in de zakken staan te wachten totdat er een werknemer van Prorail gevonden is, die het probleem kan oplossen. Dat bedrijf beheert nu immers het spoor, terwijl de NS er alleen maar overheen mag rijden.
Ondertussen staat u te blauwbekken op het station. Of nat te worden in de herfst wanneer de gevallen bladeren het treinverkeer belemmeren. Of te smelten in de zomer, als het ijzer van het spoor uitzet. Voor de lente wordt nog naar een probleem gezocht. Ook de zorg, het milieu, het onderwijs: allemaal sectoren waarvan inmiddels toch duidelijk zou moeten zijn dat je ze beter niet aan de markt over kunt laten.
Iedereen die meer wil weten over het verdere onrecht dat je op de markt aan kunt treffen zou ik graag, na Herman van Veen, willen verwijzen naar het lied van een andere Nederlandstalige grootheid: Drs. P. Daarin gaat het zelfs al fout met de aanschaf van een appel! Het heet eenvoudigweg 'Markt' en is gewoon op You Tube te vinden.
En ook al hebben we tegenwoordig een andere munteenheid, waar ons trouwens ook nooit iets over gevraagd is: mocht u ooit weer iemand horen zeggen dat uw euro op de markt feitelijk twee en een halve waard zijn, dan weet u dat u op uw winkel moet passen...
Maar dat maakte de ophef er niet minder om. En ook al klonk vanuit het gemeentehuis weer eens de term 'marktconform', toch werd enkele dagen later bekend gemaakt dat het salaris naar beneden werd bijgesteld. Met hoeveel, werd daarbij trouwens niet verteld.
Iets soortgelijks gebeurde in nog extremere mate, enkele dagen eerder, bij ING. De raad van commissarissen van de bank beoordeelde de wedde van 'topman' Hamers namelijk als verre van 'marktconform' en wilde die daarom even met vijftig procent naar boven bijstellen, tot 3 miljoen euri. Men zag daarvan af onder de druk van de felle protesten vanuit de maatschappij. De verklaring: 'De raad had de publieke reactie onderschat.' Met andere woorden: voor de plannen 'an sich' schaamde men zich blijkbaar totaal niet.
