Een kasboek bevat in de regel een overzicht van inkomsten en uitgaven; meer is het eigenlijk niet. Het is een hulpmiddel voor de boekhouding van de ondernemer. Het kasboek van de familie Wetemans die in Leveroy tegenover de kerk een boerenbedrijf en een café runde, is daarop geen uitzondering. Kasboek is wel een groot woord voor dit kleine dunne boekwerkje .
Het meet slechts 16 bij 10 centimeter. De opgenomen posten geven een mooi inkijkje in het bedrijf van Wilhelmus Hubertus Wetemans (1890-1958) die zijn naam en adres als volgt op bladzijde 1 noteert: W.H. Wetemans, Café en landbouwer, Nederweert, Leveroy I 97.
Het kasboekje van café Wetemans bestrijkt de laatste drie oorlogsjaren en daarop volgende drie jaren. De ontvangsten en inkomsten worden met een zwierig duidelijk leesbaar handschrift genoteerd. Met de spelling neemt Baer (Hub. Wetemans) het echter niet al te nauw. Daarvan getuigen woorden als: schoensel, elekstris, caffe, cigaren, smit, perceneel, contribucie, poodgoed, docter, operacie, ziekenvons, enz.
Het kasboek maakt duidelijk dat we hier te maken met een gemengd agrarisch bedrijf. In het grote pand is ook vanaf 1913 een café gehuisvest. In het overzicht van in- en uitgaven lopen de posten die te maken hebben met het agrarisch bedrijf en met het café consequent door elkaar. In februari 1942 treffen we bijvoorbeeld de volgende uitgaven aan : Varke gelevert 27,50 – melk gelevert aan de stoomzuivelfabriek 19,91 – 3 biggen verkocht 41,00 en caffe gebeurt 22,68. Alle bedragen in guldens natuurlijk want euro’s waren er nog lang niet. Aan de uitgavenkant gebeurt hetzelfde: Februari 1943: bier3,24 – smit 33,50 – dekgeld varken 2,50 – sigaren 28,80.
Bankenpacht en oorlogsverzekering
Een 80-jaar oud kasboek geeft ook een tijdsbeeld weer. Zo treffen we ook in februari 1942 aan dat de familie Wetemans ‘bankenpacht’ betaalt. Met het betalen van deze bankenpacht aan de kerk verkreeg je voor een jaar een aantal vaste plaatsen in de kerk en was je altijd van een plaats verzekerd.
Op kerkbanken staan ook nu nog vaak oude nummerplaatjes die verwijzen naar deze voormalige kerkbijdrage.
Baer Wetemans geeft volgens zijn kasboek ook veel geld uit aan verzekeringen en later zal blijken dat hij wat dat betreft een vooruitziende blik heeft gehad! Iedere maand wordt er premie betaald voor de paardenverzekering, diverse veeverzekeringen en voor de kinderen van het gezin Wetemans is een kindverzekering afgesloten. Een in het oog springende verzekering is de oorlogsverzekering die door oorlogshandelingen ontstane schade dekt. Een Duits Sprengcommando vernielt net voor dat de geallieerden Leveroy bevrijden de kerk van Leveroy. Café Wetemans wordt bij die enorme ontploffing ook zeer zwaar beschadigd. In mei 1946 krijgt eigenaar Wetemans volgens zijn eigen kasboek van de verzekering 1550,00 gulden oorlogsschade uitbetaald.
Leveroyse Kermis
In de oorlogsjaren zijn de inkomsten van het café niet erg groot. Er zal niet veel klandizie zijn geweest en de weinige cafébezoekers hebben niet veel te verteren. De ontvangen bedragen variëren van 25 tot 50 gulden per maand en daar moeten de kosten van het bier, de sigaren en de ‘sterke drank’ nog vanaf getrokken worden.
Éen maand per jaar vormt hierop een uitzondering en dat is de kermismaand juli. In die maand wordt bij Wetemans soms het tienvoudige omgezet dan in een normale maand. Net als nu was de kermis vroeger voor de caféhouder een grote inkomstenbron. In juli 1944 noteert het café 356 gulden inkomsten. Die maand wordt vier maal bier geleverd en daarmee is echter ook weer bijna 200 gulden gemoeid.
Van het Dagboek van Anne Frank wordt weleens gezegd dat de meest indrukwekkende bladzijden de pagina’s zijn die Anne niet meer heeft kunnen beschrijven. In dit kasboekje treffen we ook een dergelijke situatie aan. De oorlog is tot september 1944 betrekkelijk rustig verlopen in Leveroy. Maar vanaf die maand wemelt het in het dorp van Duitse soldaten die de geallieerden die al aan de kanalen bij Nederweert staan, moeten zien tegen te houden.
Leveroy wordt frontgebied. Het openbare leven ligt stil en in het kasboek wordt niets meer genoteerd. Overleven is dan het belangrijkste.
De boerderij annex café komen zwaar beschadigd uit de oorlog maar het kasboekje is ongeschonden.
Het wordt voor het eerst in januari 1945 weer gebruikt om de kosten van het landbouwbedrijf en het huishouden te noteren. Het café is dan nog dicht maar het kasboek verraadt ons dat het vanaf mei 1945 weer geopend is.
Na het overlijden van Truus Wetemans ( 1936-2019) is café Wetemans gesloten en verkocht en wordt er een nieuwe uitbater gezocht.
tekst: Pieter Knippenberg
