De elfde van de elfde nadert alweer met rasse schreden en die dag in november is het traditionele begin van het carnavalsseizoen. De echte liefhebbers van Carnaval kijken er al reikhalzend naar uit. Door ‘vastelaoveskunst’ zijn Carnaval en kunst onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Veel carnavalsverenigingen hebben bijvoorbeeld bij gelegenheid van een jubileumjaar aan een kunstenaar gevraagd een monumentje te ontwerpen dat de naam van de vereniging op een kunstzinnige wijze tot uiting brengt. Zo ook in Heythuysen waar pal voor de kerk al jaren het Kwakkert-monument staat.
Tijdens de voorbereidingen op het 3x11-jarig jubileum in 1988 van Vastelaovesvereniging de Kwakkert ontstond het idee om namens de vereniging de gemeenschap Heythuysen een blijvende herinnering aan te bieden. Dat werd het Kwakkert-monument.
Truus Coumans
Aan beeldhouwster Truus Coumans werd de opdracht verleend. De kunstenares was vermaard vanwege haar figuratief beeldhouwwerk in brons.
Coumans liet zich inspireren door de zogenaamde ‘Tinne Kwakkert’, een beeldje dat ieder jaar aan de winnaar van de carnavalsoptocht in Heythuysen wordt uitgereikt.
Omdat de gekozen locatie bij de kerk voor het beeld in 1988 grondig gerenoveerd werd, kon het monumentje pas op 12 november 1989, één jaar na het jubileum, onthuld worden. Sindsdien staat daar De Kwakkert trots op een sokkel bij het kerkplein en waakt hij over de tradities van de ‘Heitser vastelaovendj’.
Nieuwe traditie
Het beeld van de Kwakkert heeft overigens een nieuwe traditie ingeluid; ‘Kwakkerte wasse’. Elk jaar wordt het beeldje door de Prins gewassen en met die schoonmaakactie start het nieuwe seizoen in het Kwakkerteriek. Aanvankelijk vond de wasbeurt plaats rond de 11e van de 11. Tegenwoordig vindt deze ludieke rituele reiniging plaats na afloop van de vastelaovesmes, die altijd op vrijdag gevierd wordt in het weekend voorafgaand aan de vastelaovendj. Heythuysen kent overigens nog een tweede carnavalsmonumentje, vanzelfsprekend ook een ‘Kwakkert’. Dit beeldje van Ardenner hardsteen is gemaakt door dorpsgenoot Jan Weerts. Het staat sinds november 2020 in de ‘ Aod Prinsebongerd’ aan de Vlasstraat
Het wassen van carnavalsbeeldjes gebeurt echt niet alleen in Heythuysen, maar ook in andere plaatsen. Zo wordt in Roggel het beeldje van de Sjansemaeker uit 1986 bij aanvang van het carnavalsseizoen netjes opgepoetst. Daarna wordt er geproost met Jägermeister!.
‘Vastelaovesbeelde in Limburg, van de Mookerhei toet Eijsde’
Niet alleen Heythuysen en Roggel kennen carnavalsmonumentjes. Ze staan echt overal in onze provincie. Ook in Baexem waar sinds 1988 een ‘Plekploaster’ op een sokkel staat. Leon Hamans uit Maasniel en Hans Simons uit Swalmen hebben al deze carnavalsbeelden en aan carnaval gerelateerde objecten, die in de hele provincie in de openlucht te zien zijn, gedocumenteerd.
In het boek getiteld: ‘Vastelaovesbeelde in Limburg, van de Mookerhei toet Eijsde’ worden meer dan 220 vastelaovesmonumenten afgebeeld en beschreven, zowel in het Nederlands als in het plaatselijke dialect. Een aanrader voor iedereen die van kunst én carnaval houdt.
