VerhalenPieter Knippenberg

Documentaire over Leudals Monument van Verdraagzaamheid beleeft deze maand de wereldpremière op het filmfestival in San Diego

Midden Limburg

De door de Amerikaanse cineasten Tracie Hunter en Elizabeth Suter vervaardigde documentaire ‘The Monument of Tolerance’ mag ongetwijfeld gerekend worden tot één van de hoogtepunten in het bestaan van de Stichting Herdenkingsmonument Militairen. De stichting vermeldt dit feit dan ook op haar Facebookpagina als ‘prachtig nieuws uit de Verenigde Staten’. “We zijn er ook trots op,” stellen Ria Schmieder en Huub Stollman, die beiden lid zijn van het stichtingsbestuur.

John Sleep, inspiratiebron voor ‘Monument of Tolerance’

De Amerikaanse Tracie Hunter(33), zelf dochter van een oorlogsveteraan en haar vriendin Elizabeth Suter (41) kwamen volgens Huub Stollman enkele jaren geleden in Normandië in contact met de Britse oorlogsveteraan John Sleep. Tijdens een gesprek met Sleep (1921) vertelde deze over de diepe indruk die het Monument van Verdraagzaamheid in het Nederlandse Midden-Limburg op hem had gemaakt. De veteranenweek waaraan hij deelnam en de kennismaking met voormalige vijanden en slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, hadden hem enorm geraakt.

 

Hunter en Suter, die al eerder met een oorlogsdocumentaire een Emmy award hadden gewonnen, raakten door het verhaal van de markante Engelsman met zijn grote grijze bakkenbaarden, meer en meer geïnteresseerd. Ze kregen toestemming om hem tijdens de veteranenweek in 2019 te volgen en te filmen.

De documentaire met als titel ‘Monument of Tolerancea meeting 75 years in the making’ is inmiddels voltooid. De korte film (28 minuten) beleeft deze maand haar première op het GI-filmfestival in San Diego.

Ria Schmieder: “Met Tracie Hunter en Elizabeth Hunter zijn wij als stichtingsbestuur goed bevriend geraakt. Ze hebben diverse veteranenweken bezocht en waren diep onder de indruk over hoe vriendelijk voormalige vijanden met elkaar omgaan zoveel jaren na de oorlog. Tracie en Elizabeth zijn er prima in geslaagd dat in hun film tot uitdrukking te brengen.”

Affiche met ‘main characters’

Op het kleurrijke affiche van de film staat John Sleep afgebeeld met op zijn hoofd een rode baret. Op de achtergrond is de Nederlandse driekleur zichtbaar. Onder hem staan de voormalig Duitse Luftwaffe navigator Walter Rehling en het  Nederlands-Joodse echtpaar Tugendhaft dat als kind de oorlog overleefd heeft. Zij zijn de main characters, de hoofdpersonen, in ‘The Monument of Tolerance’.

De film begint met filmische beelden van het Monument van Verdraagzaamheid aan de Roggelseweg in Haelen. Vervolgens worden de hoofdpersonen één voor een geïntroduceerd. War veteran John Sleep is aanwezig bij een parade van oorlogsmilitairen in Londen. Sleep, dan al 98 jaar oud, zit in een rolstoel. 

Op zijn borst draagt hij zijn talrijke decoraties. In een interview met de filmmakers noemt hij oorlog stupid,. Oorlog lost volgens hem niets op.

De Duitser Rehling, die altijd dacht voor een goed doel te strijden, kwam, zo vertelt hij, pas aan het einde van de oorlog tot het besef door de Nazi’s voorgelogen te zijn. Mattie en Myrna Tugendhaft vertellen hun indringend overlevingsverhaal van de Holocaust.

De korte interviews met de hoofdpersonen worden afgewisseld met animaties en met beelden die tijdens de veteranenweek in Leudal zijn gemaakt. Opnieuw zien we John Sleep, Walter Rehling en Mattie en Myrna Tugendhaft, maar nu in gesprek met leerlingen van Scholengemeenschap Sint Ursula in Heythuysen. John Sleep reageert zichtbaar geëmotioneerd op een vraag van een jonge leerling of hij ooit iemand heeft gedood. “Die vraag krijg ik vaak,“ reageert hij, “ik geef er nooit antwoord op,” waarna hij lang zwijgt…

Aan het einde van de documentaire brengen Tracie Hunter en Elizabeth Suter de herdenkingsplechtigheid bij het Monument van Verdraagzaamheid in beeld.

We zien close-ups van de vier veteranen  en horen op de achtergrond de bekende stem van burgemeester Verhoeven, die bij iedere herdenking noemt dat hij van na de oorlog is en dat ook zo wil houden.

Wanneer kan het grote publiek de film zien?

Huub Stollman: “Dat valt nog niet te zeggen. Landelijke omroepen hebben tot nu toe geen bereidheid getoond de film te willen uitzenden omdat ze niet bij de productie betrokken waren. Natuurlijk willen wij de filmbeelden met veel mensen delen, maar we zijn nog op zoek naar een passend promotiemoment. In ieder geval zijn we heel trots op de wijze waarop de twee Amerikaanse cineasten er in geslaagd zijn ’onze missie, onze veteranen en ons monument’ op film vast te leggen.”

 

John Sleep

John Sleep (1921-2022) dient als soldaat bij de Royal Norfolks. Sleep heeft al in Afrika en Italië gevochten wanneer hij en zijn strijdmakkers in juni 1944 in Normandië̈  landen. Ze maken de bevrijding van Frankrijk en België̈ mee en daarna is Nederland aan de beurt. Sleep wordt o.a. ingezet bij Valkenswaard en Helmond. Bij de slag om de Loobeek in 1944 raakt hij ernstig gewond door Duits tankgeschut.

Meer dan 40 jaar heeft John Sleep oorlogsherdenkingen in Venray bezocht en sinds enkele jaren bezocht de hoogbejaarde Sleep de veteranenweek in het Leudal. Sleep geloofde heilig dat verdraagzaamheid de weg naar een vreedzame toekomst is. Voor zijn dood (18 februari 2021) heeft John Sleep de film waartoe hij de makers inspireerde, nog gezien.

 

Het Monument van Verdraagzaamheid

Het door toedoen van de Stichting Herdenkingsmonument Militairen opgerichte monument is op 8 maart 2001 onthuld als herinnering aan de oorlogsjaren 1940-1945 en aan de meer dan 800 militairen van 11 nationaliteiten die in het Leudalgebied hun leven hebben verloren. Het Monument van Verdraagzaamheid is een blijvende herinnering aan de militairen die gesneuveld zijn op het grondgebied van de huidige gemeente Leudal, de gemeente Nederweert oostelijk van het kanaal Wessem-Nederweert en de Noordervaart en het grondgebied van de gemeenten Maasgouw en Roermond dat westelijk van de Maas ligt.