Na het overlijden van Rita Roukens in december 2021 vonden haar kinderen tussen haar spulletjes een oud notitieboekje.
Op zich niets bijzonders zou je zeggen, ware het niet dat er zich tussen de vergeelde bladzijden van dat boekje een manuscript bevond van een nooit gepubliceerd boek.
Rita Roukens (1930) had in dit manuscript vastgelegd hoe zij als opgroeiend kind uit een Zuid-Limburgs gezin de oorlog had beleefd.
Zonde
“Het zou zonde zijn, wanneer het boeiende verhaal van onze moeder verloren zou gaan”, vertelt haar dochter Conny Roukens, die voorheen in Haelen aan de Napoleonsweg woonde en nu in Stramproy. “Het is niet alleen een héél persoonlijk verhaal, het geeft ook een tijdsbeeld weer van de oorlogsjaren in Zuid-Limburg. De lezer wordt in het boek meegenomen in grappige en spannende momenten, waarbij de familie zich maar moet zien te redden te midden van de chaos van een oorlog. Wij, Rita’s kinderen, hebben samen besloten haar boek alsnog postuum uit te geven. Zelf heeft mijn moeder die stap nooit durven te zetten. Dat was haar waarschijnlijk allemaal teveel gedoe. Wellicht voelde ze er ook weinig voor haar werk door anderen te laten beoordelen. Toch is het jammer dat ze dit nu niet meer mee mag maken. Bij het zien van het boek, met op de kaft een kind kijkend naar een brandend gebouw, zou ze toch wel heel trots zijn geweest.”
“Niemand mocht de aantekeningen lezen”
De familie Roukens deed de opmerkelijke vondst pakweg anderhalf jaar na Rita Roukens’ overlijden. Dat Rita Roukens in de jaren tachtig gebeurtenissen uit de oorlog had genoteerd was hen wel bekend, maar niemand mocht destijds haar aantekeningen lezen. Dat ze een volwaardig boek geschreven had, was dan ook een grote verrassing. Conny’s dochter, Lieke Moonen, heeft het getypte manuscript van haar oma compleet gedigitaliseerd en geredigeerd. Lieke: “Oma nam het bijvoorbeeld niet al te nauw met hooflettergebruik en interpunctie. Dat alles aanpassen was nog een hele klus. Hier en daar heb ik de spelling aan de huidige regels aangepast, maar verder is oma’s tekst echt helemaal origineel gebleven.”
Het boek is getiteld ‘God samme liefhebben’ en dat is in het boek een geregeld gebezigde uitspraak van Rita Roukens’ excentrieke oma. Deze bejaarde, maar zeer resolute dame, laat zich door niemand in haar omgeving de kaas van het brood eten.
Zo toont ze weinig ontzag en eerbied voor de plaatselijke pastoor wiens lichaamsgeur ze niet erg waardeert en dat laat ze op een niet al te subtiele manier blijken.
Desondanks is zij een heel gelovig mens en sterk gehecht aan haar Heilig Hartbeeld waarmee ze een soort haat-liefde verhouding heeft. Bij iedere verhuizing naar een ander onderkomen sleept ze dit beeld mee. Wanneer het beeld bij een bombardement behoorlijk beschadigd raakt, ontsteekt ze in woede. Zonder veel ontzag en schrik voor de Duitse bezetter wandelt ze kordaat bij de Ortskommandantur naar binnen om haar beklag te doen. Ze wenst de hoogste baas spreken en dat lukt haar. Bij hem steekt ze haar mening over het oorlogsgeweld niet onder stoelen of banken en ze verzoekt hem en passant om lijm om de schade aan haar beeld te kunnen herstellen. Door dergelijke anekdotes koppelt Rita Roukens in haar boek tragische oorlogsgebeurtenissen aan humor en op die wijze wordt ‘God samme liefhebben’ best een lichtvoetig boek dat heel leesbaar geschreven is. Het boek maakt de lezer duidelijk dat ondanks de bezetting,
de dagelijkse beslommeringen in een Limburgs dorpje toch gewoon doorgaan en dat humor een krachtig overlevingsmiddel is, zelfs wanneer het front wel héél dichtbij komt.
Een feest van herkenning
Het schrijven en herschrijven van ‘God samme liefhebben’ heeft volgens Rita’s dochter en kleindochter jarenlang geduurd. Dat het een lang schrijfproces is geweest, merk je ook aan de schrijfstijl die gaandeweg iets verandert en iets zakelijker lijkt te worden. De markante karaktertrekken en het taalgebruik van de oma uit het boek zijn voor haar dochter en kleindochter een feest van herkenning: Sommige typische uitdrukkingen van haar worden nog altijd en dus al generaties lang in de familie gebezigd.
Rita Roukens (1930-2021) groeide op in Nieuwenhagen en Kerkrade en werd moeder van vier kinderen. Van 1970 tot 1995 werkte ze als journaliste voor het Limburgs Dagblad. Vóór die tijd schreef ze al korte verhalen over het alledaagse leven. Na de komst van haar acht kleinkinderen schreef en illustreerde ze ook kinderboeken en dus ook ‘God samme liefhebben’ dat te bestellen is op www.boekscout.nl
