Het begon allemaal met een mooie wandeling door het kasteelpark in Horn in 2015.
Casper Hamers, een jongenman van 20 jaar met een groot gevoel voor de natuur maar vooral voor de historie van het oude kasteel, liep op een zomerse dag door het park, genietend van deze mooie plek met het kasteel van Horn als decor. Hij vroeg zich af waarom er eigenlijk niet echt iets gebeurde met deze prachtige plek.
Behalve een enkele wandelaar of mensen uit het dorp die er hun honden uitlieten, gebeurde er niet zoveel. Hij ging broeden op een plan om hier iets gedenkwaardigs te laten gebeuren.
Als kersvers bestuurslid van de stichting Dorpsoverleg Horn bracht hij zijn ‘broedsel’ begin 2016 in de vorm van een presentatie in bij het bestuur. Dat was meteen razend enthousiast. Dorpsoverleg Horn had vanaf haar opstart in juni 2015 alleen nog probleemdossiers voor de kiezen gekregen en was wel toe aan een positieve impuls, waarmee de samenwerking en samenhang in het dorp een boost kon worden gegeven.
En zo ontstond een groots opgezet project: de Graafschapsfeesten 2018. Het idee is sindsdien uitgegroeid tot een enorm openluchtspektakel dat geheel door vrijwilligers en verenigingen wordt gedragen en vormgegeven.
Waar gaat het om
Op 5 juni 2018 is het 450 jaar geleden dat de laatste graaf van het Graafschap Horn, Filips van Montmorency[1], samen met zijn vriend de graaf van Egmond, werd onthoofd op de Grote Markt in Brussel. De dood van Egmont en Horne leidde tot grote protesten onder de bevolking.
De executie van deze twee vooraanstaande edellieden wordt vaak beschouwd als het definitieve sein voor de gewapende Nederlandse Opstand tegen Filips II. De opstand leidde uiteindelijk tot een splitsing van de Nederlanden in de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden (het huidige België). Niet zozeer de onthoofding van beide edellieden is de reden voor een groot feest, maar wat dit in het ontstaan van Nederland voor betekenis heeft gehad. De opstand van het volk en de strijd om vrijheid, gelijkheid, broederschap en saamhorigheid die het gevolg was van deze onthoofding, is de ware reden voor een feest. Het zijn thema’s die op de dag van vandaag nog steeds actueel zijn en die wij willen onderstrepen.
Kijk ook naar het korte filmpje op onze website: www.graafschapsfeestenhorn.nl/historie
Het kasteel
Het kasteel in Horn was het stamkasteel van de heren van Horn. Het kasteel is een van de oudste, nog intacte middeleeuwse ringmuurburchten in Nederland. De burcht is gebouwd op een natuurlijke verhoging aan de Maas. Het dorp Horn dankt haar naam aan de burcht en haar plek. Horn betekent letterlijk ‘heuvel of hoek in een moerassig land’. Het kasteel werd vanaf het midden van de dertiende eeuw bewoond door een rentmeester. De familie Van Horne verbleef overwegend in het kasteel De Nijenborgh in Weert. Dit kasteel is in de Spaanse Successieoorlog in 1702 totaal verwoest. In 1798 werd het kasteel in Horn openbaar verkocht aan Marcel-Gérard Magnée uit Luik. De familie Magnée is nog steeds eigenaar en bewoner van deze prachtige burcht waar Horn erg trots op is.
Het kasteel en omringend park zijn dan ook de plekken waar de Graafschapsfeesten 2018 plaatsvinden. De organisatie is heel erg blij dat de familie Magnée haar in de gelegenheid heeftgesteld om in en rondom het kasteel dit evenement te organiseren. Gedurende de festiviteiten en het toneelspektakel zijn de binnenplaats en de ridderzaal toegankelijk voor bezoekers.
Het toneelspektakel van Toneelgroep Spelenderwijs en Frits Criens
Een van de belangrijkste onderdelen van de Graafschapsfeesten is natuurlijk het toneelspektakel in de open lucht. Al in een heel vroeg stadium heeft Dorpsoverleg Horn de Toneelgroep Spelenderwijs benaderd met de vraag of zij het idee wil dragen en er ook haar jaarlijkse voorstelling van wilde maken. Zij heeft dit met open armen verwelkomd en kort daarna (juni 2016) is Frits Criens benaderd om een spectaculair buitenstuk te schrijven voor de toneelgroep.
Frits Criens is neerlandicus en stadsdichter van de gemeente Leudal. Hij heeft een uitgebreid toneelrepertoire op zijn naam staan en is niet alleen in Leudal maar ook ver daarbuiten een bekend scriptschrijver. We waren dan ook erg blij toen hij vol enthousiasme de klus aanvaardde en aan de slag ging met het script. Op 9 maart 2017 overhandigde hij zijn script aan Toneelgroep Spelenderwijs. Het script is door Mart Graef van de Heemkundevereniging Horn gecontroleerd op historische juistheid.
Regisseur Johan Korten
In april 2017 heeft Johan Korten op uitnodiging van Spelenderwijs de regie van het stuk op zich genomen. Ook Johan is een bekend persoon. Hij is specialist in producties op buitenlocaties met muziek en regisseert veel toneelvoorstellingen. Hij is met veel verve samen met Toneelgroep Spelenderwijs in september 2017 met de repetities gestart. Als op onderdelen de organisatie van de Graafschapsfeesten wat stroef verloopt, lopen we even binnen bij een van de repetities. Daar worden we dan weer helemaal blij van en gesterkt door die enorme positieve spirit gaan we dan weer op pad.
In de Geist van Graaf Filips’
Het toneelstuk heeft de naam meegekregen ‘In de Geist van Graaf Filips’. Het is een groots opgezet en spectaculair volksstuk in dialect, uitgevoerd op de buitenplaats van het kasteel. De historie van graaf Filips is op speelse wijze geïntegreerd in het verhaal. Het stuk gaat niet over de graaf maar over het volk. Religieuze en sociaaleconomische thema’s aan de vooravond van de Tachtigjarige Oorlog passeren de revue. Tegenstellingen tussen katholieken en calvinisten zorgen voor een onmogelijke liefdesrelatie. Sociale en economische onvrede en daarmee gepaard gaande opstandigheid worden verbeeld via mensen die afhankelijk zijn van hoge heren en onveiligheid vrezen door rondtrekkende bendes.
Romantiek, spanning en sensatie met een flinke dosis humor zorgen voor een onvergetelijke avond!
De première is op vrijdag 1 juni 2018. Kijk op onze website voor exacte tijden.
[1] Over de juiste naam ‘Philip de Montmorency’ of ‘Filips van Montmorency’ bestaat de nodige discussie. In Horn geven we de voorkeur aan ‘Filips van Montmorency’.
De sfeerimpressies in het kasteelpark
Het toneelstuk start om 20.00 uur. Vanaf 18.00 uur kunnen bezoekers al terecht in het kasteelpark om de sfeer op te snuiven en het kasteel te bezoeken.
In het park zijn op verschillende plekken sfeerimpressies, kleine optredens, een ridderkampement en muziek. Men kan dan ook alvast een drankje nuttigen in onze feesttent bij het kasteel. Zeker de moeite waard om alvast in de stemming te komen.
Kaartverkoop
Het uitkomen van HALLO magazine eind februari valt samen met de start van de kaartverkoop voor het openluchtspektakel. De organisatie heeft ervoor gekozen om de kaartverkoop digitaal te laten verlopen en geen losse kaarten te verstrekken via inlooppunten. Mensen kunnen gemakkelijk via de website hun kaartjes kopen. Tevens is dan ook zichtbaar hoeveel kaarten er nog zijn voor een avond naar keuze.
De reden voor de digitale verkoop is met name omdat we ervan uitgaan dat dit evenement een veel breder publiek zal trekken dan alleen de inwoners van Leudal. Bovendien zijn ook regio’s die zelf aandacht besteden aan de historische gebeurtenis van de onthoofding geïnteresseerd in wat er in Horn staat te gebeuren, namelijk: Egmond, Weert, Zottegem, Geisteren, Brussel. Volgens de VVV Midden Limburg en Liefde voor Leudal zal dit evenement bovendien ook toeristen trekken die rond de maanden mei en juni in onze regio verblijven.
Organisatie
De hele organisatie en coördinatie van de Graafschapsfeesten Horn valt onder de verantwoordelijkheid van de stichting Dorpsoverleg Horn. Het bestuur wordt op een fantastische wijze hierbij geholpen door een projectgroep en een twaalftal werkgroepen met allemaal vrijwilligers. Elke werkgroep heeft een eigen kartrekker.
Daarnaast prijst het bestuur zich erg gelukkig met een comité van aanbeveling en een groep van adviseurs die ons geheel onbezoldigd op specialistische onderdelen met raad en daad bijstaan.
Te denken valt dan aan: belastingzaken, financiën, projectmanagement, gemeentelijke aangelegenheden, evenementenorganisatie, horeca & catering, veiligheid, PR, et cetera.
Folkloristische markt
Naast een prachtig toneelstuk kan een markt natuurlijk niet ontbreken. Op zaterdag 2 juni 2018 wordt een deel van Horn omgetoverd in de sfeer van de late Middeleeuwen en worden de gasten van de markt getrakteerd op mooie muziek en laten ambachtslieden en kunstenaars hun kunde zien.
Er is tijdens de markt vooral veel vertier voor de kinderen in en rond het kasteel. Er is een poppenkastvoorstelling, een vertelster en er zijn ridders die hun vaardigheden tonen. In het park is er is een heus ridderkamp opgesteld waar kinderen (en volwassenen) kunnen kennismaken met vervlogen tijden.
Speciaal voor de Graafschapsfeesten zijn de ‘Kinderspelen’ opgezet. Meer over deze kinderspelen kunt u lezen in een volgend HALLO magazine.
Bij de folkloristische markt kunt u kramen tegenkomen van klompenmakers, mandenvlechters, pottenbakkers, ganzendrijvers en verschillende lokale specialiteiten. Het is niet alleen interessant om te zien hoe vroeger dingen werden gemaakt, maar het is ook handig voor thuis; een echte gevlochten aardappelmand bijvoorbeeld kan een heel leven meegaan. We willen de oude ambachten weer in ere herstellen. De toegang voor de folkloristische markt en de bijbehorende voorstellingen is gratis.
Tijdens de markt zal een omroeper de programmaonderdelen aankondigen.
Historische optocht
Om niet helemaal te vergeten waar dit alles mee te maken heeft, hebben we de Stoet van eerbetoon bedacht. Dit onderdeel van de Graafschapsfeesten is afgeleid van de grote trouwstoet die door Horn trok in 1907 toen de toenmalige kasteelheer, Robert Magnée, in het huwelijk trad met Pauline van Aefferden. Het hele dorp was toen uitgelopen en had prachtige erebogen gemaakt om het kersverse bruidspaar te verwelkomen.
Op zondag 3 juni 2018 zal, onder aanvoering van schutterij Sint Martinus uit Horn, ook een optocht door het dorp trekken. De optocht wordt gevormd door diverse verenigingen, groepen en individuen. Deze trekt richting het Van Horneplein, waar de stoet eindigt met een plechtig eerbetoon bij het standbeeld van graaf Filips. Na de herdenking van zijn droevige onthoofding vieren we feest op het plein voor de vrijheid die Nederland in bijna haar gehele geschiedenis heeft gekend, mede dankzij het offer dat onze graaf heeft gebracht. Horn is dan even de hoofdstad van Nederland; hoe mooi is dat!
Schutterij Sint Martinus van Horn is naar alle waarschijnlijkheid opgericht door graaf Filips zelf en is vereerd dat zij de stoet mogen aanvoeren. Het belooft een prachtig schouwspel te worden met muziek en veel kijkplezier. We hebben ook een heuse graaf te paard met zijn gevolg.
Toegang tot de optocht is eveneens gratis.
tekst Hilde Glessner
