Als vrijwilliger voor de wereldwijd opererende Don Bosco organisatie vertrok Jan Vossen (1950) uit Grathem op 25 januari van het afgelopen jaar naar Papua Nieuw Guinea en de Solomon eilanden. Daar ging hij in afgelegen gebieden zijn kennis van zonne-energie delen met techniekleraren van Don Bosco scholen. Een ‘teach the teacher’ project dat gekoppeld was aan een duurzaamheidsdoelstelling en mede bedoeld om kansarme jongeren in Papua Nieuw Guinea nieuwe en betere mogelijkheden te bieden. Jan Vossen ging overigens niet alleen naar Papua Nieuw Guinea. Hij werd op zijn ‘missie’ vergezeld door zijn echtgenote Truus Augustinus die Jans avontuur op foto vastlegde. Op 28 juni 2023 keerden Jan en Truus terug in Grathem. Vijf maanden verbleven ze in Papua Nieuw Guinea, een land dicht bij de evenaar dat twaalf maal groter is dan Nederland en slechts negen miljoen inwoners telt. Als ze weer gevraagd worden, gaan ze er direct weer naartoe.
Eerste Limburger met zonnepanelen
Jan Vossen (1950) mag met recht een zonne-energie pionier worden genoemd. Begaan met het milieu is hij in 1994 de eerste Limburger met een aan het elektriciteitsnet gekoppeld systeem van achttien zonnepanelen op het dak van zijn huis. Die panelen liggen er trouwens nog steeds! Nu dertig jaar later is elektrotechnicus Vossen opnieuw gaan pionieren; deze keer echter niet in zijn eigen omgeving, maar aan de andere kant van de wereld! Door zijn kennis over zonne-energie over te dragen aan plaatselijke techniekleraren, hoopt hij een steentje bij te dragen aan de energietransitie in Papua Nieuw Guinea. Elektriciteit wordt daar namelijk nog vaak opgewekt met peperdure brandstof voor de dieselgeneratoren. Hallo Magazine ging met Jan en Truus Vossen in gesprek.
Theoretische en praktische scholing
Jan Vossen: “Via energie coöperatie Leudalenergie, waarvan ik mede-initiatiefnemer ben, kwam ik in contact gekomen met de Don Bosco organisatie. Deze organisatie geeft in meer dan honderd landen onderwijs aan kansarme jongeren. Op hun verzoek heb ik lesmateriaal ontwikkeld dat ik in de hoofdstad Port Moresby overgedragen heb aan tweeëntwintig leerkrachten elektrotechniek van zeven verschillende technische scholen. Het betrof zowel een theoretische als een praktische scholing.
Met de opgedane kennis moeten deze leraren elektrotechniek vervolgens hun eigen leerlingen leren hoe zij zonnepanelen dienen te installeren.
Het scholen van deze leerkrachten deed ik niet alleen maar samen met twee door Don Bosco opgeleide Ethiopiërs. Hoewel het niveau van de techniek docenten nogal uiteenlopend was, is de scholing prima verlopen. Al onze studenten zijn voor hun eindtoets geslaagd. Tijdens de lessen communiceerden wij in het Engels. Toch verstond ik hun ‘pidgin English’ niet altijd even goed. Gelukkig bracht een tolk uitkomst. Alle technische scholen waarvan wij docenten bijgeschoold hebben, zijn ook door ons bezocht. Vijf scholen in Papua Nieuw Guinea en twee scholen op de Solomon eilanden die 1300 kilometer verder liggen. De scholen in Papua Nieuw Guinea liggen in kleine nederzettingen in afgelegen gebieden op honderden kilometers afstand van de hoofdstad Port Moresby. Deze regio’s zijn niet aangesloten op een elektriciteitsnet. Stroom wordt er opgewekt via dieselgeneratoren. Ook in dit deel van de wereld wil men onafhankelijker worden van fossiele brandstoffen en door de zon opgewekte energie met opslag in accu’s is daarom zeer welkom.
Tralies
Op elke school zijn wij veertien dagen geweest. We hebben daar geholpen bij het inrichten van praktijklokalen voor de lessen over zonnestroom. De ramen van die leslokalen waren voorzien van tralies, want men is er als de dood voor diefstal. De leerlingen van die technische scholen waren trouwens echt leergierig en dat was fijn. Denk niet dat ons verblijf een vakantietripje was”, zegt Jan Vossen. “We maakten lange dagen van 8.00 uur ’s morgens tot 20.00 uur ’s avonds en dat bij een temperatuur van zo’n 28 graden en een luchtvochtigheid van bijna 100%. Gelukkig hadden we vaak een ventilator.
“We zouden het direct weer doen”
Naast het overdragen van kennis was er nog een tweede en een derde opdracht te vervullen tijdens mijn verblijf. Zo moesten de beide Ethiopiërs en ik vijf scholen voorzien van materiaal voor de praktijklessen. Daarbij moet je denken aan diverse soorten zonnepanelen, omvormers, accu’s en het benodigde gereedschap om alles met elkaar te verbinden. Ook dat was een hele klus. De derde opdracht was berekenen hoeveel zonnepanelen er per schoolgebouw nodig waren om de school constant van stroom te kunnen voorzien. Voor die berekening is overigens een heel andere systematiek nodig dan in Nederland. Omdat het elektriciteitsnet in Papua Nieuw Guinea nogal onbetrouwbaar is, heb je accu’s nodig en een heel ander type omvormer dan wij gewend zijn. Ook dat is uiteindelijk allemaal gelukt. Wanneer de scholen er in slagen voldoende financiën te vergaren – dat is een heikel punt- kan er ook uitvoering aan de plannen gegeven worden. Door de scholing die wij verzorgd hebben, zouden de leerlingen van de scholen de installateurs mee moeten kunnen helpen de panelen te leggen en aan te sluiten.
In april wordt in ieder geval de eerste school van een volledige installatie voorzien, zodat er 24 uur per dag elektriciteit zal zijn. Dat is toch mooi!
Onze tijd in Papua Nieuw Guinea en op de Solomon eilanden was een hele mooie ervaring voor ons. Papua Nieuw Guinea is nog altijd een land met problemen, maar de mensen zijn er erg vriendelijk en hulp van het buitenland is zeker nog nodig. Als men weer een beroep op ons doet, hoeven wij niet lang na te denken. Wij zullen het direct weer doen”, zeggen Jan en Truus heel stellig tot besluit.
