Het is weer zover. De Sint heeft het land verlaten en straks schuiven we allemaal weer aan voor het familiefeest van licht en vrede. Middels een artikel elders in dit blad, kunt u zichzelf weer eens overtuigen van het droevige feit dat het met dat laatste nog steeds niet erg wil opschieten in de wereld. Van een echt familiefeest kan voor vele Oekraïners sowieso geen sprake zijn, omdat mannen, vaders, broers en zonen nog altijd aan het front vechten. De ‘speciale militaire operatie’ die Vladimir Vladimirovitsj Poetin begin dit jaar in gang zette, bleek uiteraard niets anders dan een agressieve veroveringsoorlog die miljoenen mensen in ellende heeft gestort.
Zo bezien mag Kerstmis voor ons vooral weer een feest van bezinning zijn. Want we zitten hier dan weliswaar relatief veilig, wat zijn we nog steeds een potje boos met z’n allen. En soms is die woede natuurlijk ook terecht. Resteert vervolgens de vraag wat we met die razernij doen. U weet dat ook ik mij met enige regelmaat behoorlijk kan ergeren. Maar ik heb de mazzel dat ik mijn boosheid kan ventileren in bijvoorbeeld de vijf- à zeshonderd woorden die op deze plek voor mij zijn ingeruimd. De helden op Twitter hebben slechts de beschikking over 280 tekens.
Dat is geen excuus, maar wel een verklaring voor het ontbreken van iedere vorm van nuance.
Je kunt dan immers nauwelijks verder komen dan een scheldkanonnade of een botte doodsbedreiging. Logisch dat je dan ook een verzonnen naam gebruikt en een cactus of Woody Woodpecker als profielfoto kiest. Je dochtertje, moeder of buren mochten eens te weten komen dat jij die laffe toetsenbordridder bent...
Wie Facebook gebruikt weet dat daar het emotionele scala veel uitgebreider is. Je kunt in reactie op een post van andere mensen kiezen uit maar liefst zeven opties! Vroeger kon je alleen maar iets leuk vinden. Anno 2022 is het echter ook mogelijk een post als geweldig te beoordelen. De overtreffende trap van leuk, zeg maar. Daar blijft het niet bij. Je kunt ook aangeven dat een post je verbluft of verdrietig maakt, of dat het bericht je in lachen doet uitbarsten. Zelfs medeleven betonen is mogelijk, door een emoji die een hartje knuffelt. Maar het populairste icoontje dat Facebook invoerde is toch wel het van woede rood aangelopen hoofdje.
En wat deed Facebook vervolgens? In het algoritme werd aan dat boosheidsicoontje een vijfmaal hoger gewicht toegekend. Zodat je veel meer berichten te zien krijgt waar mensen zich boos over maken, dan waar ze blij van worden.
Anders gezegd: we zitten op internet omdat we boos zijn en we zijn boos omdat we op internet zitten. Hoe gaan we dat ooit nog doorbreken? Gelukkig toont recent psychologisch onderzoek ook weer andere effecten van onze boosheid aan. Bij mensen met een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel versterkt die – zoals verwacht – niet alleen hun morele identiteit, het geeft hun leven ook betekenis. Woede is dus ook hoe een deel van ons mentaal overeind probeert te blijven in een wereld die vaak onrechtvaardig is.
Ik las het in een essay waarin uiteindelijk ook gesteld werd dat verontwaardiging, die in de geleefde werkelijkheid van mensen wortelt, wel online kan liggen gisten maar uiteindelijk altijd de deur uit moet. Pas daar kan het iets waard worden. Op straat. Ik hoop u dan ook daar te ontmoeten in het nieuwe jaar, in goede gezondheid. Voor een écht gesprek.
Om dat vervolgens om te zetten in daden...
