ColumnsFrits Criens

Column Modertaal: KEPOT door Frits Criens

Midden Limburg

Ellie en ich wore mèt twië kleinkinjer in Haerle, ein sjtad woeë se van oze kantj oet neet gemaekelik haer geis. Haerle waas vreuger het centrum van de miene. Wie die toe ginge, is de sjtad sjtil blieve sjtaon. Mer de lètste jaore haet ze zich opgepaktj en haet ein prachtig centrum gekrege mèt opvallendje, hoeëg geboewe, pleine en aope ruumdjes. Allein al het maonkwarteer is miër as de meute waerd väör te bezeuke. De kinjer zoge ein veróngeluktj veugelke in de gäöt ligke. Ze vónje het hiel erg det het möske doeëd waas gegange. Det waord sjproke ze ein paar kiër mèt väöl kómpassie oet. Ich realiseerdje mich wie de taal ónger mien ouge verangertj.

 

Wie ich zoeë aod waas as mien kleinkinjer zooj det veugelke neet 'doeëd' zeen gewaest mer 'kepot'. 'Dao ligktj ein kepotte hoon in de ren.' Ich kin het mien moder zaliger zoeë huere zègke. En as de sjlechter op het naojaor bie ós thoes ein verke kwoom sjlachte, waerdje het deer iërst kepot gemaaktj. Miense ginge doeëd, biëster ginge kepot. Väör te kieke wie mien kleinkinjer zoje reagere, zag ich: 'Het iëwig laeve besjteit neet. Veugel en vèsse en huunj gaon eine kiër kepot.' Dao haaj ich get gezagdj. Ze ginge vol taege mich in. Det moch ich neet zègke. Häör huundje ging zeker noeët kepot, mesjien eine kiër doeëd. 'Kepot' is väör oos jeugd ein taboewaord, as het äöver 'doeëd' geit.

 

In de beteikenis van 'doeëd' kinne oos jóngere 'kepot' allein nog in: 'zich kepot sjrikke, wèrke, ergere, baeje, etc. Mesjien ouch in: emes kepot kaarte. Väör de rest beteikentj det waord 'neet alik'. Het waord 'kepotje' huerdje ich wie det nog neet väör mien oere waas besjtumdj. In mien ónsjöldj dach ich det het 'ein bietje kepot' beteikendje. Óngertösse weit ich det het waord van het Frans kumtj: capote anglaise. Det beteikentj: Ingelse besjermkap. Det 'Ingels' is hie weggedaon, het 'Frans' is verkleindj tot 'kepotje'. Ein jaor of sestig geleje haaj mien generatie dao ein rijmpje op gemaaktj: Aangenaam, miene naam is Lotje, ich bèn gebaore door ein kepot kepotje. Efeng.

 

2023, waek 19

 

 

 

Frits Criens

Frits: stadsdichter van Leudal, publiceert proza, poëzie, light verse en toneel in ABN en dialect. Zijn column Modertaal was bijna een kwart eeuw lang een van de hoogtepunten in Dagblad de Limburger. Ernst en humor zijn twee gelijkwaardige elementen in zijn werk, dat helder is en direct. Criens is een innemend performer en verteller die lezers en luisteraars boeit en meeneemt in zijn gedichten en verhalen.