Columns

VERSJLOEBERE

Leudal

Oos dialect is ein köstelik, iëwe-aod erfsjtök. Mer waat gaon wae dao väör aeve väöl mèt óm. Daodoor versjloebertj oos taal. Väöl miense höbbe dao leid van. Mer ouch as we d'r get väörzichtiger mèt wore, zooj oos dialect verangere. Det kumtj ómdet we zelf verangere, oos laeve en alles óm ós haer. In miene kinjertied waerdje de käöke en de hoeskamer werm gesjtaoktj mèt fornuze en sjtaove. Det is allemaol zoeë good as weg, en de wäörd die dao bie huerdje ouch: sjtaove-iezer of raokel-iezer; neutjes veer; eierkaole; sjlamp; kaoleboer, brikette, kaolekit, aanmaakhout. En det tèltj ouch väör de was doon, het werk op de boerderie, etc.

 

Toch ligktj het versjloebere örges angers aan. Ein fout die ich sjteeds mier huer: 'Ich bèn mien jas vergaete.' In oos dialect is 'jas' ein mannelik waord: eine jas. Dus ouch: miene jas. In het Nederlands is het versjil tösse mannelike en vrouwelike wäörd zoeë good as verdwene. Dao is het 'een jas' en 'mijn jas.' Door óngerwies en televisie neme kinjer het taalsysteem van het Nederlands äöver in häör dialect. Verdwientj dus sjtilaan het versjil tösse mannelike en vrouwelike wäörd. Zoeë óntsjtaon foute wie 'mien jas'. Äöver fieftig jaor wètj nemes det mier. Ouch door óngerwies en tv waere eige wäörd vervange door Nederlandse wäörd: 'versjet' waertj 'vork', 'hoon' waertj 'kip' en 'kreboet' waertj 'balkebrie.'

 

Taal laeftj en verangertj. Det is van edere tied en is neet taege te haoje. Erg is det neet, ergerlik dök waal.

Zeker as het neet hooftj, as het gebäörtj oet aansjtèllerie of väör diek te doon, of sjlum äöver te kómme.

Het Nederlands haet dao ouch väöl last van, väöral door het Ingels. Ich haoldje net eine folder oet de bös van Stox, eine blomekloeët oet Remunj. Dao laes ich: 'Make it a december to remember.' En ouch kaltj Stox van 'Nature lovers' van 'Red velvet' en 'stoer industrial'. Die Ingelse aansjtèllerie is dae erme Stox lichtelik väör väöl geldj aangekaldj door ein reklameburo. Mer het sjtaaltj wie eine aap op ein verke. In de taal van Stox: 'Like a monkey on a pig'.

 

2019, waek 50

Frits Criens

Frits: stadsdichter van Leudal, publiceert proza, poëzie, light verse en toneel in ABN en dialect. Zijn column Modertaal was bijna een kwart eeuw lang een van de hoogtepunten in Dagblad de Limburger. Ernst en humor zijn twee gelijkwaardige elementen in zijn werk, dat helder is en direct. Criens is een innemend performer en verteller die lezers en luisteraars boeit en meeneemt in zijn gedichten en verhalen.