We zijn met steeds meer mensen, die steeds langer oud worden. Er komen daarmee ook meer mensen met allerlei kwalen, die de doktoren steeds meer werk verschaffen en we zijn steeds langer met pensioen. Maar die tijd gaat grotendeels op aan klusjes doen, vrijwilligerswerk of oppassen. En dus kwam Tinie Kardol na deze overpeinzingen én met een goed gevoel voor humor tot de enige juiste titel voor zijn boek over het verstrijken der jaren: ‘Oud worden is niet voor watjes’.
En Kardol kan het weten, want de Udenaar is niet alleen directeur van een stichting die zorg en woningen verstrekt aan ouderen, maar ook professor aan de Vrije Universiteit van Brussel. Daar houdt hij zich bezig met onderzoek naar allerlei onderwerpen die met ouderdom te maken hebben. Dat maakte hem de dan ook meteen tot de ideale spreker op de feestvergadering van de seniorenvereniging Heythuysen, die op 15 oktober het zestigjarig jubileum vierde in cultureel centrum De Bombardon
Jubileumboek
Daar waren na de reguliere jaarvergadering dik 200 van de 625 leden van de seniorenvereniging aanwezig, die zich vermaakten met de grappige, maar ook indringende verhalen van de schrijver. Daarvoor al had Joos Jenniskens, sinds 2014 voorzitter, een exemplaar van het jubileumboek van de seniorenvereniging overhandigd aan Kardol. Ook de aanwezige wethouder, pastoor en voorzitter van de Katholieke Bond van Ouderen (KBO) in Limburg – de overkoepelende ouderenorganisatie waar de vereniging bij is aangesloten – ontvingen het kleurrijk boekwerkje, dat bovendien huis-aan-huis is verspreid in de Leudalkern.
Beelden
Wie in dat boek begint te bladeren ziet alleen al aan de illustraties dat er veel veranderd is in zestig jaar tijd. De mannen die in 1977 op het kerkhof schoffelden droegen bijna zonder uitzondering een hoed. De kaartende heren bij café Klein Paries leken met hun stropdassen eerder een vergadering van ceo’s te vormen en de volksdansende dames hadden klaarblijkelijk hun jurk allen bij dezelfde lokale winkel aangeschaft.
Het heeft er daarnaast alle schijn van dat grijs permanent de enige toegestane haardracht was.
Gewapend met een degelijke handtas staan de vrouwen op een volgende pagina voor de bus, die hen naar het verre Luxemburg zal voeren.
Krasse knarren
Voorzitter Jenniskens ziet de verschuiving ook wel, als we enkele dagen na de feestelijke bijeenkomst bij hem thuis aan tafel zitten.
De krasse knarren van nu doen vaak volop aan sport en scheuren je op de elektrische fiets, of soms zelfs op de Harley voorbij.
En neem nu alleen al de term senioren. Toen halverwege de jaren vijftig de AOW werd ingevoerd, kwam er ineens meer ruimte voor ouderen om ook de vrije tijd anders in te vullen. De organisaties die zij in het leven riepen werden toen echter nog ‘bejaardenverenigingen’ genoemd, wat op een bepaalde manier toch een stuk onvriendelijker klinkt.
Missie
Ook het beeld van kienende en kaartende mensen, die verder vooral moe en der dagen zat zijn, klopt al heel lang niet meer. ‘Aanvankelijk stonden er inderdaad vooral recreatieve activiteiten op de agenda’ vertelt Jenniskens. ‘Anno 2021 zijn de bezigheden van de seniorenvereniging Heythuysen veel breder, waarbij met name educatieve en sportieve elementen een belangrijke rol vervullen.
Zo heeft de vereniging in de loop der jaren vele honderden ouderen wegwijs gemaakt in de digitale wereld, door middel van computercursussen in allerlei vormen.
Belangenbehartiging is een zeer zwaarwegend onderdeel. Bij de verschillende bestuurslagen verzorgen we dit op het gebied van met name zorg, wonen, veiligheid en mobiliteit. Onze missie is dan ook dat de senior van nu een volwaardig en gerespecteerd lid van de samenleving is.’
Samen
Jenniskens gelooft dat er een reactie zal komen op de individualisering die de maatschappij al te lang geteisterd heeft. ‘De behoefte om samen te werken zal alleen maar toenemen. Generaties zullen uiteindelijk begrijpen dat ze even belangrijk zijn en dus oog voor elkaar moeten hebben. Daar werken wij als seniorenvereniging graag aan mee, of dat nu is door ontzorgen op het gebied van belastingen en toeslagen, zorgverzekering, de wmo of maaltijdvoorziening. Maar uiteraard blijven we ook actief op het gebied van ontspanning en beweging, met lezingen, busreizen, fitness, wandelen en fietsen.’
Betrokken
Jenniskens (74) was zelf zijn hele leven al sterk maatschappelijk betrokken. Op zijn zeventiende plakte hij al verkiezingsaffiches in zijn woonplaats Ysselsteyn. Later verhuisde hij naar Heythuysen waar hij sinds 1978 werkte als directeur van de Rabobank. Als politicus zat hij ook vier jaar in Provinciale Staten en acht jaar in de lokale gemeenteraad.
Daarnaast was hij betrokken bij de Stichting Omroep Limburg en ook nu nog combineert hij veel bezigheden, zoals het voorzitterschap van de Seniorenvereniging met het penningmeesterschap van koepelorganisatie KBO.
Krachtig
‘De KBO kwam voort uit de Provinciale Diocesane Bejaardenbond’, waar de vereniging in Heythuysen zich in 1977 bij aansloot. Dat heeft tot gevolg gehad dat Heythuysen uiteindelijk ook lid werd van de landelijke Unie KBO. Die werkt trouwens intensief samen met de protestantse PCOB. Samen vormen ze de grootste ouderenorganisatie van Nederland, met ruim 200.000 leden. Zo vorm je natuurlijk een krachtige, landelijke organisatie die de belangen van deze mensen goed kan dienen. Maar op lokaal niveau zijn wij als seniorenvereniging vooral afhankelijk van onze vrijwilligers’ weet Jenniskens.
Dankbaar
Binnen de seniorenvereniging Heythuysen zijn dan ook tussen de vijftig en zestig vrijwilligers actief, die zorgen voor de verspreiding van zowel het lokale infoblad als het maandblad van de KBO-PCOB. Ze werken verder als bestuurslid, contactpersoon, adviseur, belastinginvuller of bieden ondersteuning tijdens bijeenkomsten en activiteiten zoals het eetpunt. ‘We zijn deze mensen enorm dankbaar’ benadrukt Jenniskens. ‘En dat proberen we ook te laten zien, bijvoorbeeld tijdens onze speciale vrijwilligersmiddagen.’
Levenskunstenaars
Ouderdom heeft een afloop die voor de meeste mensen zo lang mogelijk weg mag blijven. En veel ouderen zijn levenskunstenaars geworden; ze leren omgaan met verlies. Toch kan verlies nog vaak zwaar te dragen zijn en tot eenzaamheid leiden. Ook op dat vlak kan een organisatie als de KBO een welkome bijdrage leveren. Niet alleen door contacten en activiteiten te organiseren. Veel mensen deden ook al ervaring op tijdens lokale bijeenkomsten van de KBO, waar zij hulp kregen bij het omgaan met verlies van speciaal opgeleide voorlichters. Het onderwerp komt – net als eenzaamheid – vaak nog te weinig ter sprake. Afscheid, verwerken van verdriet, we praten er niet graag over. Dat is menselijk, want we houden immers van het leven.
Lichter
Ervaringen in Limburg met bijeenkomsten over dit onderwerp lieten echter zien dat mensen, als ze eenmaal over de drempel zijn, meer willen weten. Gesprekken hierover werden erg gewaardeerd. Veel ouderen hebben vragen over de uitvaart. Er is ook op dit gebied veel immers veranderd door de jaren heen. Hoe pak je een afscheid aan als de gang naar de kerk minder vanzelfsprekend is geworden, bijvoorbeeld. Wat kun je zelf doen? Maar ook vragen over hoe eenzaamheid te voorkomen kwamen naar voren. Steun en tips krijgen van anderen, die weten wat je doormaakt, kan het leven dan weer lichter maken.
Behoeften
Voorzitter Jenniskens werd meteen na zijn pensioen lid van de seniorenvereniging. ‘Maar niet om te kienen, te kaarten of te keuvelen, want daar had ik niet zo’n behoefte aan. Ik deed het vooral vanwege de belangenbehartiging. Ik zag een tegenstelling groeien tussen de generaties, daar wilde ik iets aan doen. Maar je komt alle verschillende motiveringen tegen, zowel bij onze vereniging als bij de KBO. Ieder mens heeft toch zo zijn eigen behoeften. Wanneer je echter dingen samen aanpakt, heb je veel meer mogelijkheden om je doelen te bereiken. Daar ben ik van overtuigd. Daarom zou ik graag nog wat meer ‘jongere senioren’ willen betrekken’ besluit de voorzitter ‘Dan kunnen we nog jaren vooruit.’
Wachten tot je pensioen is inderdaad geen voorwaarde om lid te worden. En over de periode daarna schreef professor Kardol al: ‘Met pensioen gaan is niet hetzelfde als uitgeblust zijn’. Anders gezegd, ouderen hebben de toekomst.
