Vanuit kwetsbaarheid naar kracht
Wijze lessen en inspirerende levensverhalen uit de regio gebundeld
Een maandagmiddag in Weert. Vijf wethouders en één burgemeester uit de regio zijn aanwezig in het trefcentrum van PSW aan de Graafschap Hornelaan. Vanmiddag draait het echter eens een keer niet om hen. De bestuurders introduceren slechts de ware hoofdrolspelers van de dag: mensen die verhalen vertellen over hun groei, vanuit kwetsbaarheid, naar kracht.
Wanneer mensen hun krachten bundelen, krijg je - letterlijk en figuurlijk - een krachtenbundel. En dat is precies wat er op 22 februari gepresenteerd werd en een druilerige dag prompt van een stralende glans voorzag.
Bijzonder
Wethouders Henk Geraats (Nederweert), Jessie Smeets-Palmen (Maasgouw), Paul Sterk (Weert), Marianne Smitsmans (Roermond), Eugenie Cuijpers (Roerdalen) en John van den Beuken (Leudal) gingen op pad om kwetsbare burgers uit hun eigen gemeente persoonlijk te ontmoeten en hun levensverhalen vast te leggen. Laatstgenoemde legde ruim twee weken eerder zijn functie neer, reden waarom de gemeente Leudal bij de presentatie vertegenwoordigd werd door burgemeester Arno Verhoeven. Het is hoe dan ook bijzonder dat zes van de zeven gemeenten in de regio Midden-Limburg in deze bundel zijn vertegenwoordigd. Naast die gemeenten werkten bovendien MEE Noord- en Midden-Limburg, CJG Midden-Limburg, PSW, OZOdoeikmee, Daelzicht, Land van Horne, Kracht in Zorg, SGL en het AMW Midden-Limburg samen aan de totstandkoming van de bundel.
Levensvreugde
Wat de middag pas écht speciaal maakt, zijn echter de de veertien levensverhalen die in de Krachtenbundel werden opgenomen. En dan met name de mensen die in die verhalen hun breekbaarheid durven tonen. Maar dat niet alleen: ook de levensvreugde, de moed, het doorzettingsvermogen, de pure wil om te overleven en méér nog, van dat leven te genieten, spat van iedere pagina. Het zijn verhalen die de afstand tussen mensen kunnen verkleinen en vooroordelen kunnen wegnemen. De Krachtenbundel werd aan de wethouders, burgemeester en geportreteerden overhandigd door Marieke van Gastel, werkzaam bij initiatiefnemer Reëlle, een communicatiebedrijf waar alleen professionals met een beperking werken. Marieke heeft zelf een progressieve spierziekte waardoor ze gebonden is aan een rolstoel. Zij weet uit eigen ervaring dat levensverhalen mensen dichter bij elkaar brengen.
Verbondenheid
De aanwezigen zien en voelen dat gebeuren die dag. De diversiteit is groot, althans in achtergrond, leeftijd en beperking. Al heel snel wordt echter duidelijk dat niemand het daar over heeft. Het gaat vooral over mogelijkheden, hoop, liefde, verlangen en vertrouwen. En daarmee: over overeenkomsten die de verbondenheid illusteren. Niet alleen tussen de verhalenvertellers onderling, maar tussen alle mensen. In totaal doen veertien vertellers een boekje open. En bij sommigen is inderdaad, aan hun fysieke verschijning, te zien dat ze het in het dagelijks leven waarschijnlijk niet zo makkelijk zullen hebben. Alleen al door allerlei praktische moeilijkheden waarmee ze geconfronteerd worden. Maar er zijn ook verhalen van mensen, bij wie aan de buitenkant niets te zien is. Wil dat zeggen dat zij een eenvoudiger levensverhaal beschrijven? Natuurlijk niet. Zo is er is het verhaal van Bonnie (33) uit Weert, wiens leven lange tijd beheerst werd door een angststoornis. Er zijn de ervaringen van Eveline (32) uit Roermond, die slachtoffer werd van huiselijk geweld. Elroy (22) vertelt over hoe zijn leven werd gevormd door het leven in instellingen en internaten en wat verlatingsangst met hem doet.
Toewijding
Al die veertien verhalen zijn de moeite van het vertellen én lezen waard. Daarom: zonder iemand tekort te willen doen, lichten we slechts enkele eruit.
Eduard Papelard (48) bijvoorbeeld, heeft een progressieve spierziekte, maar sinds hij in het Thomashuis in Ospeldijk woont, boekt hij veel vooruitgang. 'Johan en Hedwig, de zorgondernemers van dit Thomashuis, zijn erg toegewijd. Ze zijn echt aan de slag gegaan om me zelfstandiger te maken. Sinds ik hier woon, ben ik ook mobieler geworden. Ik heb in het Thomashuis verder geleerd om zelf dingen te vragen en niet te wachten tot het me wordt aangeboden. Als je het zelf niet actief oppakt, kom je niet verder' weet Eduard. 'Ik hoop dat ik hier kan blijven wonen, want de sfeer is fantastisch en ik heb plezier in mijn leven. Het zou goed zijn als er meer aandacht zou komen voor mensen in een vergelijkbare situatie. Er zijn kansen en mogelijkheden, maar die moeten ze dan wel kunnen krijgen.'
Vrijheid
Cyrill Teeuwen (18) uit Roggel gaf eerder in een interview met HALLO al aan dat hij het niet fijn vindt om aangesproken te worden op de ziekte van Duchenne, die hem in een rolstoel houdt. Hij vertelt liever over zijn prestaties bij het nationale rolstoelhockeyteam. Dat doet hij in de Krachtenbundel dan ook. 'Ik richt me vooral op de dingen die ik wél kan. Dat heeft me veel opgeleverd' beseft Cyrill. ‘Ik train nu in Eindhoven en soms in Papendal, heb verschillende interlands op mijn naam staan. Verder ben ik bezig met rijlessen, in een aangepaste bus. Buitenstaanders snappen het soms niet. Laatst dacht iemand nog dat ik niet op de snelweg kon rijden. Waarom niet? Het gaat hartstikke goed. Rijden geeft een gevoel van vrijheid. Mensen hoeven niet speciaal met mij rekening te houden, ik wil gewoon normaal zijn. Met de aanpassingen en goed plannen gaat dat prima.'
Trots
Sharona Beulen (23) werd als kind zwaar mishandeld. Haar kleine zoontje woont in een pleeggezin, maar ze werkt hard om zelf weer voor hem te mogen zorgen. 'Ik werd in feite verkocht aan een man die altijd op bezoek kwam als mijn vader er niet was. Zo kwam mijn moeder aan geld voor drank. Mijn vader kwam daar pas later achter, toen mijn ouders al waren gescheiden. Toch heb ik het hem als puber ook niet makkelijk gemaakt. Ik probeerde het verleden te ontvluchten, ook met drank en drugs.' Sharona kende tijden zonder huisvesting en had schulden. Maar die zijn nu voorbij. 'Ik ben nu eindelijk aan het bouwen aan een toekomst. Ik volg therapie en loop bij een diëtist, want hoewel ik goed eet kom ik niets aan en weeg maar vijftig kilogram. Mijn oom en tante staan steeds voor me klaar, net als mijn vader en stiefmoeder. Ik wil graag weer gaan studeren om mijn kansen te vergroten. Mijn verleden maakt mij nu sterk, net als mijn kinderen. Ik wil hen kunnen vertellen wat ik allemaal gedaan heb en waar ik trots op ben.'
Grenzen
De Roermondse Marie-José Janssens (64) wordt in de Krachtenbundel omschreven als mantelzorger. Ze is veertig jaar getrouwd. Twee jaar geleden werd bij haar man Alzheimer geconstateerd. 'Je weet dan niet wat de toekomst gaat brengen' vertelt Marie-Jose, die vroeger onder andere in de gehandicaptenzorg werkte. 'Ik raad nu anderen aan om niet bang te zijn om hulp te vragen. Dat is zo belangrijk! Ik kon bijvoorbeeld een cursus nazorg doen waar ik met andere mantelzorgers ervaringen kon delen. Niet iedereen heeft begrip en ik heb mensen daarom aangeraden zich te verdiepen in dementie.' Natuurlijk is er veel veranderd in de relatie met haar man. Iedereen wordt die middag in Weert diep geraakt door de emotie van Marie-José wanneer zij zegt 'Ik raak hem langzaam kwijt.' Pijnlijk wordt duidelijk dat zij op de eerste plaats toch vooral een echtgenoot is. Ze laat ze zich niet klein krijgen: 'Het is van groot belang je eigen grenzen aan te geven, voor jezelf op te komen, tegengas te geven, hoe moeilijk dat soms ook is. Het hele proces dat we samen doormaken heeft mij zeker ook in mijn kracht gezet.'
Contact
De 52-jarige Robert Cox uit Weert werd als tweejarig kind uit huis geplaatst. Door een verlamming in zijn rug heeft hij een ontwikkelingsachterstand, motorische problemen en hoofdpijn. Het leven in woongroepen begon voor hem dus al vroeg. Zelfstandig wonen is voor hem geen optie, hij heeft teveel hulp nodig. Alleen wonen zou Robert, met zijn gevoelige aard, ook eenzaam maken zegt hij. Zijn ouders en een zusje zijn al overleden. 'Contact met anderen zou ik niet willen missen! Zo heb ik sinds een half jaar een maatje, Roel. We doen samen boodschappen of gaan de stad in. Daar ben ik heel blij mee. Ik ga een keer per week naar dansles en fitness, zit bij de dartclub en ga naar de discotheek.' Er zijn natuurlijk wel momenten dat hij mist wat anderen wel hebben: een gezin met vrouw en kinderen. Die gedachten kan hij gelukkig snel loslaten. 'Ik zet de knop om, ontmoet mensen en geniet. Piekeren helpt niet. Ik voel me thuis in het woonbegeleidingscentrum. Ik wil hier gelukkig oud worden en ooit mijn ogen sluiten.'
Energie
‘Ik ben blij dat Jessy wilde meedoen aan deze Krachtenbundel’, schreef wethouder Smeets-Palmen, naamgenoot en ex-buurvrouw van Jessy van Houtum-Meijers (63) uit Maasbracht. ‘Eerst dacht ik: Wat knap dat ze ondanks diverse tegenslagen zoveel energie in vrijwilligerswerk stopt. Maar uit haar verhaal blijkt juist dat Jessy dankzij haar beperkingen zoveel voor de Maasgouwse gemeenschap doet. Het geeft haar energie, afleiding en een goed gevoel’ En het is waar, na de diagnose in 2003 van posttraumatische dystrofie in been en voet, volgde een nieuwe klap in 2006: borstkanker. Eind 2012 kreeg Jessy vervolgens te horen dat de ziekte in de vorm van uitzaaiingen in de botten had toegeslagen. Ze zal niet meer beter worden maar wie deze vrouw diep in de ogen kijkt ziet het schijnbaar onverwoestbaar elan, dat haar leven tot op dit moment zo kenmerkte, nog onverminderd fonkelen.
Inspiratie
Jessy groeide op in een warm gezin, met haar vader als grote inspirator. Van hem leerde ze onder andere dat je niet alleen op de wereld bent. Aangestoken door zijn vrijwilligerswerk, ging ze daar zelf ook al op haar elfde mee aan de slag. Eerst bij het jeugdwerk in Echt en na tien jaar professioneel in het onderwijs te hebben gewerkt in Maasbracht. Ze werkte in haar leven veel met kinderen en jongeren, maar gaf ook Nederlandse les aan buitenlanders. Verder deed ze nog bestuurswerk voor de peuterspeelzaal. ‘Tussendoor’, zoals ze het zelf omschrijft, was ze nog voorzitter van een sportvereniging, werd ze penningmeester van de seniorenvereniging en volgde een opleiding tot belastingconsulent. Nog steeds is Jessy vrijwilliger bij de KBO en ‘en passant’ secretaris en penningmeester van het Wmo-platform van Maasgouw. Het zou mensen bij minder gaan duizelen. Maar niet bij Jessy. ‘Oh ja, ik schrijf ook nog wekelijks een stukje voor een lokaal blad over actuele onderwerpen, zoals bijvoorbeeld de veranderingen in de zorg.’
Dankbaarheid
‘Je wilde nog vragen of ik ook hobby’s heb?’ zegt Jessy na haar opsomming lachend. Alsof ze gedachten kan lezen. ‘Af en toe wat handwerken, maar dat doe ik niet zo heel vaak meer, hoor. Lezen doe ik wel graag en veel. ’s Middags een goed literair boek. In de avonduren heb ik lectuur nodig waarvan ik vijf bladzijden tegelijk kan lezen. Dan ben ik te moe voor het ‘zware werk’. Dus toch. Niettemin geven de dankbaarheid, het respect en het intensieve contact met de mensen voor wie zij zich inzet deze kordate vrouw nog steeds iedere dag de kracht om door te gaan. Ze ziet haar vele bezigheden als een uitdaging. En dat met een welhaast onwerkelijke relativering. Op het moment dat de Krachtenbundel aan haar werd uitgereikt vroeg Jessy zich al hardop af waarom uitgerekend zij een plaats had tussen al die bijzondere verhalen. En over de koninklijke onderscheiding , die ook haar vader ooit kreeg en die ze bij deze bijzondere gelegenheid opgespeld heeft, zegt ze bijna verontschuldigend: ‘Die moest ik vandaag dragen van mijn dochter..’
Leren
De boodschap van deze middag wordt misschien nog wel het bondigste samengevat in de woorden van Jessy’s vader, die nog altijd naklinken in haar hoofd: ‘Pluk de dag en leef niet alleen voor jezelf.’ Haar verhaal en dat van alle andere vertellers die in de Krachtenbundel staan, kunnen als voorbeeld dienen voor velen. Voor mensen met een beperking, voor professionals, voor instellingen of overheden. Van mensen die hun krachten bundelden om er het beste van te maken, kan iedereen iets leren…
De Krachtenbundel is verschenen in een oplage van 3500 exemplaren. Alle deelnemende organisaties en gemeenten verspreiden het werk in hun netwerk. Daarnaast verscheen de bundel in digitale vorm op de website van Reëlle Communicatie. Die is te vinden op www.reelle.nl/krachtenbundel.
