Veronika Jong geeft haar kinderen de ruimte
De wereld groter maken, maar in een verantwoord tempo
Ell: een kleine, hechte gemeenschap in de gemeente Leudal. De monumentale boerderij Heykeshoeve vormt een beeld zoals je dat verwacht in dit landelijke gebied. Alles hier straalt rust uit.
Niet in de betekenis dat er niets zou gebeuren. Integendeel, levendigheid genoeg. Nee, het is meer de vredigheid, een gevoel van harmonie dat je bekruipt en versterkt wordt op het moment dat je de hoeve betreedt. De houtkachel brandt, daar omheen liggen vier katten te snorren, slechts een miniem deel van de totale viervoetige populatie zo zal later blijken.
Er slingert speelgoed, meesterwerken uit de internationale literatuur liggen her en der verspreid en er klinkt, heel zacht, klassieke muziek.
Op deze knusse plek woont een pleeggezin onder de vleugels van Veronika Jong en haar dochter Rosa-Linde, die beiden een jarenlange ervaring hebben in de opvang van kinderen. Veronika zelfs al bijna veertig jaar. De kinderen verblijven hier soms voor kortere, meestal voor langere tijd. Ook veel dieren vonden bij Veronika een nieuw thuis.
Daaronder vooral paarden, maar ook konijnen, een ezel, varkens en katten. Heel veel katten. Dat gaat allemaal goed en bovendien heeft samenwonen met dieren - net als muziek - een bewezen therapeutisch effect op de kinderen, die soms beschadigd zijn door een moeilijk verleden
Contrast
De sereniteit die op deze plek als een warme deken over ons heen valt, staat in schril contrast tot de inhoud van veel artikelen die we tegenkomen, wanneer we de naam van Veronika intikken op internet. Daar vinden we haar regelmatig terug op foto’s met protestborden en spandoeken in de vuisten geklemd. Veronika is die momenten uit het verleden, waarop ze overhoop lag met overheden en instituties een beetje moe, zo lijkt het. ‘Er is ook zoveel onzin geschreven, ik lees het allemaal niet meer.’ Een aantal keer zal ze herhalen: ‘Ik wil graag dat dit een positief verhaal wordt’. Daar is dan ook alle aanleiding toe…
Herberg
Denk alleen al eens aan het gegeven dat Veronika in haar herberg altijd plaats heeft voor kwetsbare kinderen, in de leeftijd van 0 tot 18 jaar. Maar er zijn ook plaatsen voor begeleid wonen voor jongvolwassenen van 18 plus. Met de Stichting Heykeshoeve biedt Veronika verder diverse vormen van dagbesteding, ook aan andere kwetsbare kinderen uit de regio Midden-Limburg. Doelstelling is om deze kinderen weerbaarder te maken, zodat zij een goede plek weten te vinden in de maatschappij. Alle interventies, zoals dat tegenwoordig heet, die de Heykeshoeve aanbiedt, zijn er op gericht die doelstelling te bereiken.
Natuurlijk
Het is ‘natuurlijke zorg’ die op de Heykeshoeve centraal staat. Door haar opleiding en veertig jaar expertise is het voor Veronika duidelijk geworden dat veel kinderen vooral baat hebben bij rust en een terugkeer naar ‘gewoon’. Als het echt noodzakelijk is, dan worden extra professionals ingehuurd die meer inzicht kunnen geven in complexe problemen. Dat Veronika wars is van allerlei poeha, van opvattingen als dat alles ‘meetbaar’ zou moeten zijn en andere modernistische managementideeën omtrent zorg, wil overigens niet zeggen dat zij niet professioneel zou zijn. Het tegenovergestelde is eerder waar: niet alleen door haar scholing als maatschappelijk werkster, haar ervaringen als au-pair en haar werkzaamheden in vele internaten raakte ze door de wol geverfd. Het lijkt meer het leven zelf, dat haar meer leerde dan boeken ooit kunnen bewerkstelligen.
Warm nest
Ze wilde het zelf in eerdere interviews nooit bevestigen, liet het meer open, maar het ligt toch erg voor de hand te geloven dat haar jeugd Veronika ook gevormd heeft naar de rol die ze nu speelt in het leven van zoveel kwetsbaren. Geboren op 10 januari 1943 in Assendelft, als één van de jongsten in een groot gezin van veertien kinderen, komt ze uit een warm nest. Haar ouders hadden een opmerkelijke Frans-Friese achtergrond. Toen moeder op jonge leeftijd stierf kwam vader, een musicus, alleen voor een zware taak te staan.
Makkie
‘Ik heb een makkie, vergeleken bij mijn vader’ zei Veronika daar ooit over. De grotere gezinnen van vroeger beschouwde ze altijd als een zegening. ‘Je leerde delen en zorgen voor elkaar.’ Er was vaker sprake van uitstel van behoeftebevrediging en daar is niets mis mee, zo benadrukt Veronika verder regelmatig. Bovendien was er thuis altijd ruimte om de eigen creativiteit te volgen. Ook die mogelijkheden zien we nu nog terug in haar aanpak. ‘Nu is er zo veel gebureaucratiseerd, overal zitten dikke boeken en rapporten tussen. Vroeger ging alles spontaner. En dat mis ik wel eens.’
Ondersteuning
De stichting kwam in 1989 tot stand, in eerste instantie in Hunsel. Later verhuisde Veronika, die sinds 1976 gescheiden is, naar Ell. Daar krijgt ze tegenwoordig veel ondersteuning bij haar werk van onder anderen haar biologische kinderen - met name van Rosa-Linde - haar volwassen pleegkinderen, het stichtingsbestuur betaalde medewerkers en vrijwilligers. Er gebeurt zoals gezegd dan ook het één en ander op Heykeshoeve: paardrijlessen, muziek- en zanglessen, drama- en dansonderricht, allemaal verzorgd door deskundige mensen.
Appen
‘Voor kinderen is het heel goed om op te groeien met veel ruimte. Letterlijk én geestelijk’ bevestigt Veronika weer eens, nadat ze nog wat extra hout op het vuur heeft gegooid. ‘Buiten kunnen spelen, met dieren omgaan, muziek maken, het is allemaal heel belangrijk om de wereld van kinderen in een verantwoord tempo groter te laten worden. En dus niet dat je op je zesde al met een Chinees, die zich voordoet als een vriendje, zit te appen of chatten. Daar geloof ik niet in.’
Ziel en zaligheid
‘Een kind moet een kind kunnen zijn. En dat beschermen, dat zit gewoon in me. Ik vond het nodig om dat na te streven voor mijn biologische kinderen, maar daarmee ook voor alle kinderen. Mijn vier dochters weten niet anders dan dat er vroeger altijd andere kinderen bij waren. De eerste officiële pleegkinderen, dus via de kinderrechter zeg maar, kwamen er dan ook al in 1973.’ Veronika heeft er nooit echt veel over nagedacht. Ze is dit gewoon gaan doen. ‘Omdat dit het enige is wat ik kan’ zei ze ooit. Maar mocht dat al zo zijn, dan is wel duidelijk dat ze haar hele ziel en zaligheid er in legt.
Vertrouwen
Je vraagt je af of er na al die jaren ervaring nog wel ooit verwondering is bij Veronika over wat mensen elkaar en dieren aandoen. We noemen die overigens in één adem, omdat het voor haar vanzelfsprekend is dat dieren er bij horen. ‘Dat zijn we zelf immers ook, alleen wat meer doorgeëvolueerd’ zei ze daarover in het verleden. ‘Ik neem hen allemaal op en laat mijn hart niet breken’, zegt ze nu. ‘Ik ben nog wel eens verbaasd hoor. Anders zou ik wel heel blasé zijn. Maar je moet ervoor zorgen dat je goed van vertrouwen blijft. Cynisch worden is namelijk het domste dat je kunt doen. Je moet echt met jezelf afspreken, dat je iedereen een eerlijke kans geeft. Het is de enige manier.’
Bedelvergunning
‘Dit is een stichting, waarmee je feitelijk een ‘bedelvergunning’ hebt. Maar dat was ook altijd nodig, voor de continuïteit. Toch moest ik iedere keer weer een drempel over’ verzucht Veronika. ‘Je hebt toch het idee dat mensen op een gegeven moment gaan denken, “daar heb je haar weer”. Je doet het dan wel niet voor jezelf, maar dan nog. Dan heb ik bovendien blijkbaar nog een heel eigen idee over hoe kinderen op zouden moeten groeien, wat niet altijd onverdeeld gewaardeerd werd.’
Simpel
Door wie niet, zo vragen we ons af. ‘Door mensen die ervoor gestudeerd hebben’ geeft Veronika aan. ‘Nou heb ik dat ook hoor, hoe weinig het ook voorstelt. En ik blijf het ook bijhouden, alle nieuwe literatuur. Kijk, ik ben maar een simpele ziel, maar het het gaat in feite ook om héle simpele dingen: wat heeft een kind nodig? Zaken worden vaak nodeloos ingewikkeld gemaakt, weet je.’
Bezuinigingsmaatregelen die uiteindelijk meer voor ouderbescherming dan voor kinderbescherming zorgden, hebben in het verleden dus nogal eens tot moeilijkheden en machtsspelletjes geleid. Toch was en blijft Veronika iemand die vooral voor de dialoog, voor overleg is: ‘Het belang van de kinderen staat altijd voorop. Daarom is het zaak om op één lijn te zitten met betrokken instanties. Net zoals in een ‘normaal’ gezin vader en moeder om dezelfde reden op één lijn dienen te zitten.’
Aandacht
‘Wij hebben met muziek, zang, drama, het paardrijden en al die andere mogelijkheden die we bieden, alternatieven die kinderen zelfvertrouwen aanleren. Sommigen mogen dat ouderwets noemen. Maar het is een gegeven dat in de huidige tijd onder meer gevoelens en de aandacht voor elkaar verwaterd. Mede door moderne technologische ontwikkelingen. Zo kunnen we elk moment weer een berichtje krijgen op onze telefoon. Natuurlijk, op een bepaald moment moet je dat ook gewoon zo laten gaan. Het enige dat ik zeg is, begin daar nou niet te vroeg mee. Ik ben niet tegen nieuwe ontwikkelingen, maar nu is er tè snel tè veel aanbod van alles. Veel beter is het om kinderen er gedoseerd kennis mee te laten maken, daar ben ik van overtuigd. ’
Zelfstandig
‘We hadden het net over de stichtingsvorm, maar eigenlijk is me ruim tien jaar geleden al sterk aanbevolen om zelfstandig te worden als zorgaanbieder’ vertelt Veronika. ‘Aanvankelijk waren er te veel hindernissen, maar inmiddels zijn we er dus mee aan de slag gegaan. Waarom ook niet, we deden in feite immers ook alles al zelf. Bovendien was in 2015 de transitie van de zorg van de landelijke overheid naar gemeentelijke overheid aan de orde. Kleinschaligheid en pluriformiteit werden nu ook de kernwoorden in de nieuwe wet. Dat was voor ons het definitieve signaal om daadwerkelijk te beginnen met zelfstandig zorg aan te bieden.’
Certificering
De nieuwe situatie creëerde nog meer mogelijkheden om zorg op maat aan te bieden. Voorwaarde daarvoor was wel een landelijk erkende certificering. Die zogenaamde HKZ-certificering staat voor Heykeshoeve, na een lange voorbereidingstijd, op het moment van ons gesprek voor de deur. Over twee maanden zal het definitief worden en Veronika is daar wel blij mee. ‘Ik vind het natuurlijk fijn dat we ons eigen beleid kunnen voeren, maar het is toch ook naar de buitenwacht toe een goed signaal dat we gecontroleerd worden op zaken als veiligheid en transparantie. Ik heb er geen problemen mee dat er wat dat betreft mensen meekijken, dat is juist goed.’
Na de certificering zal Rosa-Linde, ook maatschappelijk werkster én officieel pleegouder, meer en meer naar buiten gaan treden als het gezicht van de stichting Heykeshoeve. Een bekend gezicht ook, want zeker de laatste twintig jaar al staat Rosa-Linde naast haar moeder als partner, steun en toeverlaat.
Volwaardig mens
Kinderen met een lange geschiedenis binnen jeugdzorg hebben soms op veel plaatsen gewoond. Ze kunnen op die manier niet tot rust komen en blijven een grote mate van stress ervaren, omdat het niet zeker is hoelang ze ergens kunnen blijven. Een plek als de Heykeshoeve geeft juist die kinderen een kans zich weer een volwaardig mens te voelen. En hoewel in onze samenleving vaak taboe, toch zijn er veel situaties denkbaar waarin het voor een kind beter is om tijdelijk een ander thuis te hebben. In een moeizame periode kan ook een gezin rust vinden als de kinderen tijdelijk een ander onderkomen hebben. Ook als de verhuizing permanent is kan een gezin er als geheel juist beter uitkomen. Het moet geen schande meer zijn om als ouder de verantwoordelijkheid te nemen en op zoek te gaan naar een andere, betere plaats voor je kind. Juist dit soort moeilijke beslissingen zijn vaak een teken van goed ouderschap.
Rotsvast
Veronika zelf is na al die jaren in ieder geval echt geworteld in de regio. ‘Ik vind mezelf een échte Limburger’ zegt ze ferm, ‘want ik heb ervoor gekozen om naar hier te komen. Ik ben wel in het westen geboren, maar ik heb nooit in het lage land willen wonen. Ik ben altijd bang geweest voor de zee. Heel mooi weliswaar, maar ik vond het ook doodeng.’ Het vertrouwen in de natuur is blijkbaar een ander verhaal dan het vertrouwen in de mens. Maar gelukkig voor al die kinderen en dieren is dat laatste bij Veronika Jong nog altijd rotsvast…
